اثر نوع گیاه پیش کاشت و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و کیفیت روغن کلزا

کلزا برای عملکرد مطلوب دانه به نیتروژن زیادی نیاز دارد ولی کارایی این گیاه در مصرف کودهای نیتروژن دار پایین است که باعث افزایش مصرف نیتروژن در زراعت این گیاه می شود. نیاز به حفظ پایداری عملکرد، استفاده از برنامه ی مناسب تناوبی و مدیریت مصرف کودهای نیتروژن دار را ضروری می سازد. بر این اساس، یک آزمایش مزرعه ای در سال زراعی 1400-1399 در خوزستان اجرا شد تا اثر گیاه پیش کاشت و مصرف کود نیتروژن دار بر عملکرد دانه و کیفیت و عملکرد روغن کلزا مورد بررسی قرار بگیرد. آزمایش به-صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. گیاه پیش کاشت (مخلوط شبدر- جو، کلزا، ذرت، آیش، ماش، برنج و گندم) در کرت های اصلی و سطوح نیتروژن (صفر، 100، 160 و 220 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه از منبع اوره) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه ی کلزا یک صفت وابسته به تعداد دانه است ولی صفات مرتبط با تولید دانه (شامل تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در خورجین) از اثر اصلی نیتروژن و نوع پیش کاشت تاثیر پذیرفتند. مجموع کل دانه ی تولید شده توسط هر بوته کلزا نیز با کاربرد کود نیتروژن دار افزایش یافت، به طوری که هر سه سطح کود نیتروژن دار به افزایش بیش از 2 برابری تعداد دانه در بوته منجر شدند. بیشترین عملکرد دانه کلزا (3877 کیلوگرم در هکتار) با پیش کاشت ماش و 220 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن دار به دست آمد که با گیاه پیش کاشت ماش و کاربرد 160 کیلوگرم در هکتار نیتروژن (3201 کیلوگرم در هکتار) و پیش کاشت آیش و مصرف 160 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن دار (3105 کیلوگرم در هکتار)، تفاوت معنی داری نداشت. کمترین عملکرد دانه کلزا با پیش کاشت ذرت و کلزا (به ترتیب با 488 و 497 کیلوگرم در هکتار) و عدم مصرف کود نیتروژن دار ثبت شد. بیشترین درصد روغن کلزا (45/08) با پیش کاشت ذرت و عدم مصرف کود نیتروژن دار و کمترین میزان روغن با پیش کاشت کلزا و مصرف 160 و 200 کیلوگرم در هکتار نیتروژن (به ترتیب با 40/73 و 40/61 درصد) به دست آمد. کلزا بیشترین عملکرد روغن (1645 کیلوگرم در هکتار) را با پیش کاشت ماش و مصرف 220 کیلوگرم در هکتار نیتروژن داشت. به-عنوان پیشنهاد نهایی، برای برداشت بیشترین عملکرد روغن کلزا، استفاده از ماش به عنوان گیاه پیش کاشت و 220 کیلوگرم در هکتار نیتروژن قابل توصیه است.