اثر ازتوباکتر بر فتوسنتز و تولید زیست توده گیاهان شیرین بیان (. Glycyrrhiza glabra L) حاصل از بذر و ریزوم در شرایط کاهش کوددهی نیتروژن

گیاه . Glycyrrhiza glabra Lکه معمولا به نام شیرین بیان شناخته می شود، یک گیاه دارویی چندساله است که از فواید مختلفی برای سلامتی برخوردار است. عصاره ریشه شیرین بیان را می توان برای طب سنتی و صتایع غذایی و دارویی استفاده کرد زیرا حاوی ترکیبات فعال زیستی و ترکیبات مهمی از جمله گلیسیریزین، لیکویریتین و گلابرین است. استفاده از ریزوباکتری های محرک رشد گیاه به عنوان کودهای زیستی به طور فزاینده ای به عنوان راهی برای کاهش میزان کاربرد کودهای شیمیایی در سیستم های کشاورزی پیشنهاد شده است. بنابراین، هدف از این مطالعه ارزیابی تاثیر ازتوباکتر به عنوان یکی از محرک های رشد گیاه به تنهایی و در تلفیق با سطح کاهش یافته کاربرد کود شیمیایی بر فتوسنتز، تبادلات گازی و تولید زیست توده گیاهان شیرین بیان تکثیرشده از طریق بذر و ریزوم بود. آزمایش مزرعه ای با تلقیح بذور و ریزوم های گیاهان شیرین بیان باAzotobacter chroococcum (Ac: سویه 1087) به تنهایی یا در ترکیب با سطح کاهش یافته کاربرد کودهای شیمیایی انجام شد. پنج تیمار آزمایش شامل (1) شاهد: بدون تلقیح و کوددهی (2) تلقیح با Ac؛ (3) 100 درصد کوددهی: 100 درصد مقدار توصیه شده نیتروژن؛ (4)50 درصد کوددهی و (5) 50 درصد کوددهی+ تلقیح با Ac بود که در هر دو روش تکثیر (بذر و ریزوم) مورد ارزیابی قرار گرفتند. سرعت فتوسنتز خالص، سرعت تعرق برگ، CO2 بین سلولی، راندمان مصرف آب فتوسنتزی، محتوای کلروفیل (عدد SPAD)، ارتفاع بوته، سطح برگ و وزن خشک اندام هوایی، ریشه، ریزوم و زیست توده کل (ریزوم+ریشه) اندازه گیری شد. نتایج مشاهده شده نشان داد که گیاهان حاصل از ریزوم نسبت به گیاهان حاصل از بذر افزایش 75 درصدی در ارتفاع بوته، افزایش چهار برابری سطح برگ در بوته، افزایش نه برابری وزن خشک اندام هوایی، افزایش 6/6 برابری در وزن هر ریزوم و به ترتیب افزایش 23 برابر، 3/7 برابر و 1/11 برابری در تولید ریزوم، ریشه و زیست توده کل نشان دادند. نتایج همچنین نشان داد که، تلقیح با ازتوباکتر بیش از پارامترهای مرتبط با رشد رویشی و تولید زیست توده اندام هوایی، تولید زیست توده ریشه را تحت تاثیر قرار داد. از نکات جالب توجه این بررسی این بود که تلقیح هم زمان ازتوباکتر همراه با کاربرد میزان 50 درصد کود، با بهبود 180 و 114 درصدی سطح برگ، 13 و 9 درصدی محتوای کلروفیل، 119 و 15 درصدی فتوسنتز خالص و 43 و 42 درصدی کارایی مصرف آب فتوسنتزی، محتوای ماده خشک اندام هوایی را به ترتیب 134 و 147 درصد و تولید زیست توده کل را به ترتیب 149 و 94 درصد به ترتیب در گیاهان حاصل از ریزوم و بذر بهبود داد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که تلقیح هم زمان ازتوباکتر و کاربرد 50 درصد اوره نتایج مشابهی با کاربرد 100 درصد کود شیمیایی اوره نشان داد. یافته ها نشان داد که تلقیح با A. chroococcum در تلفیق با دوز کاهش یافته کاریرد اوره می تواند بدون کاهش معنی دار عملکرد شیرین بیان تولید شده از طریق بذر و ریزوم، میزان کوددهی نیتروژن را تا 50 درصد کاهش دهد. نتایج این مطالعه همچنین نشان داد که شیرین بیان حاصل از ریزوم در سال اول رشد در صفات مختلف رشد و عملکرد، افزایش چند برابری نسبت به شیرین بیان حاصل از بذر نشان داد. این می تواند در فرایند تولید گیاهان شیرین بیان در شرایط مختلف، براساس جوانب مختلف تولید مد نظر قرار گیرد.