پایش تغییرات پوشش گیاهی و ارتباط آن با دمای سطح زمین و کاربری اراضی در شهرستان خداآفرین و کلیبر با استفاده از فناوری سنجش از دور

بررسی تغییرات تراکم پوشش های گیاهی و کاربری اراضی، یکی از مهم ترین جنبه های مدیریت منابع طبیعی و بازنگری در تغییرات محیطی است. در تحقیق حاضر با استفاده از تکنیک سنجش ازدور، پایش تغییرات پوشش گیاهی و ارتباط آن با دمای سطح زمین و کاربری اراضی در شهرستان خداآفرین و کلیبر با استفاده از فناوری سنجش از دور در طی دوره 22 ساله (2022-2000) مورد بررسی قرار گرفت. جهت انجام تحلیل های آماری و بصری بر روی تصاویر ماهواره ای، از نرم افزارهای Envi 5.6 و Arc GIS10.8 استفاده شد. برای بررسی تغییرات مساحت و کیفیت پوشش گیاهی از شاخص NDVI استفاده شد. همچنین، به منظور بررسی تغییرات کیفی پوشش گیاهی، مقادیر عددی این شاخص به سه طبقه متراکم، نیمه متراکم، ضعیف یا فاقد پوشش گیاهی طبقه بندی شد و تغییرات دمایی سطح زمین در دوره مطالعاتی با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست محاسبه شد و سپس نقشه های کاربری اراضی براساس روش طبقه بندی نظارت شده و از طریق الگوریتم حداکثر تشابه استخراج شد. براساس تجزیه وتحلیل های صورت گرفته مشخص گردید، در بازه زمانی مورد مطالعه، 58196 هکتار حدودا 6/15 درصد تراکم پوشش گیاهی انبوه و 38415 هکتار حدودا 10/2درصد تراکم پوشش گیاهی نیمه متراکم از بین رفته است. در حقیقت 96611 هکتار حدودا 25/8 درصد از تراکم پوشش گیاهی متراکم و نیمه متراکم طی 22 سال تبدیل به دیگر کاربری های شده است. بررسی کاربری اراضی منطقه نشان داد که تغییرات تراکم پوشش گیاهی بیشتر مربوط به کاربری اراضی زراعی و باغی و مراتع می باشد و در طول  دوره مورد مطالعه بیشترین تخریب مربوط به تراکم پوشش گیاهی انبوه می باشد. در نهایت، بررسی ارتباط پوشش گیاهی و دمای سطح زمین (LST) نشان داد شاخص پوشش گیاهی (NDVI) همبستگی منفی و معکوسی با دمای سطح زمین دارد و در اکثر مناطقی که  پوشش گیاهی انبوه تری دارند؛ دمای کمتری را نشان می دهد. نتایج تحقیق گویای این مطلب است که مهم ترین عامل تغییرات تراکم پوشش گیاهی در منطقه، فعالیت های انسانی از جمله کشاورزی، ساخت و ساز و راه سازی، موجب تغییرات بسیاری در  پوشش سطح زمین شده است، تجزیه وتحلیل مساحت این کاربری ها نشان داد که سطح اراضی کشاورزی و مراتع افزایش چشمگیری پیداکرده که عمدتا این افزایش نتیجه تبدیل تراکم پوشش گیاهی انبوه به خصوص جنگل ها به کشاورزی می باشد. نتایج پژوهش حاضر می تواند مورد استفاده سازمان های جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و وزارت کشور قرار گیرد.