قوم گیاه شناسی گیاهان مورد استفاده مردم شهرستان جاجرم

این پژوهش با هدف ثبت دانش بومی مردم شهرستان جاجرم در مورد کاربردهای دارویی گیاهان، معرفی گونه های پرمصرف و آنالیز کمی داده های حاصل از آن ها در روستاها و مناطق شهری منطقه مورد مطالعه انجام پذیرفت. به این منظور 81 فرد آگاه از جاجرم و روستاهای اطراف آن، پیرامون گیاهان مورد استفاده، نحوه ی مصرف و کاربرد آن ها مورد پرسشگری قرار گرفتند. افراد آگاه به صورت تصادفی و با روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند و پس از کسب رضایت آگاهانه قبلی، با استفاده از پرسشنامه های نیمه ساختاریافته و مشاهدات شفاهی و شخصی مصاحبه شدند. تمامی گیاهان گزارش شده، پس از جمع آوری با استفاده از فلورهای مختلف شناسایی شدند. داده های حاصل با استفاده از شاخص های قوم گیاه شناسی نظیر ارزش استفاده، فراوانی نسبی ثبت و ضریب اجماع آگاهان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در طول این مطالعه، تعداد 69 گونه گیاهی متعلق به 30 تیره برای مصارف مختلف معرفی شد. بزرگترین تیره ها از نظر غنای گونه ای تیره های نعنائیان (Lamiaceae) و چتریان (Apiaceae) بودند. برگ گیاهان به عنوان پرمصرف ترین بخش گیاه و استفاده از گیاه به شکل دم کرده به عنوان فراوان ترین روش استفاده ازگیاه گزارش شد. بیش ترین میزان ارزش استفاده متعلق به گیاه نعناع (Mentha aquatica L.)، بیش ترین میزان فراوانی نسبی ثبت برای گیاه آویشن، ثبت و بالاترین میزان ضریب اجماع آگاهان برای اختلالات گوارشی گزارش شد. این مطالعه نشان داد که مردم این منطقه بویژه زنان مسن ، دانش بومی غنی در رابطه با گیاهان و کاربرد های آن ها دارند. نتایج این تحقیق می تواند مبنایی برای انتخاب گیاهان به جهت انجام مطالعات فیتوشیمی و داروشناسی قرار گیرد.