مقایسه مورفولوژیکی، فیزیکوشیمیایی و آنتی اکسیدانی میوه گیاه دارویی خرمندی (Diospyros lotus L.) در سه منطقه از جنگل های هیرکانی

جنگل های هیرکانی اکوسیستم منحصربه فرد و باستانی در امتداد سواحل جنوبی دریای خزر هستند. بررسی تنوع گیاهان دارویی موجود در این جنگل ها، ازجمله خرمندی یا خرمالوی وحشی (Diospyros lotus L.)، کمک زیادی به حفظ ذخایر ژنتیکی آنها می کند. هدف از این پژوهش ارزیابی میوه خرمندی بومی جنگل های هیرکانی از سه منطقه حومه گرگان و علی آباد در استان گلستان و حومه بهشهر در استان مازندران ازنظر صفات مورفولوژیکی، فیزیکوشیمیایی و آنتی اکسیدانی بود. بدین منظور، نمونه های میوه در آذر 1400 در زمان برداشت تجاری-بومی جمع آوری و مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده، بیشترین وزن، قطر و حجم میوه به منطقه بهشهر و کمترین وزن، طول، قطر و حجم میوه به منطقه گرگان اختصاص یافت. ازنظر شکل ظاهری میوه، نمونه های منطقه بهشهر نسبت به گرگان و علی آباد کشیده تر بودند. مقایسه صفات کیفی میوه ها نشان داد که بیشترین میزان ویتامین ث و اسیدیته میوه به منطقه بهشهر، بیشترین pH و مواد جامد محلول به منطقه گرگان، بیشترین میزان فنول و فلاونوئید کل به مناطق علی آباد و بهشهر و بیشترین میزان آنتوسیانین کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی به منطقه گرگان اختصاص یافت. بررسی همبستگی بین صفات نشان داد که وزن میوه با اسیدیته همبستگی مثبت معنی دار داشت، ولی با pH و ظرفیت آنتی اکسیدانی همبستگی منفی معنی دار نشان داد. اسیدیته با ظرفیت آنتی اکسیدانی و آنتوسیانین کل همبستگی منفی معنی دار داشت. در مقابل، pH و مواد جامد محلول با آنتوسیانین کل همبستگی مثبت معنی دار نشان دادند. به طورکلی، تنوع زیادی بین میوه دارویی خرمندی وحشی در سه ناحیه از جنگل های هیرکانی ازنظر خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیکوشیمیایی و ظرفیت آنتی اکسیدانی مشاهده شد.