بررسی فیتوشیمیایی و ضد میکروبی اسانس اندام های مختلف گیاه دارویی Ferula tabasensis Rech. f. در رویشگاه های طبیعی یزد

امروزه با توجه به عوارض جانبی آنتی بیوتیک های مصنوعی و افزایش مقاومت دارویی، لزوم جایگزینی ترکیبات طبیعی به عنوان منابع ایمن، بیشتر احساس می شود. مطالعاتی روی خواص دارویی اسانس گونه های مختلف کما (Ferula L.) انجام گرفته است اما در این زمینه از گیاه کمای طبسی (Ferula tabasensis Rech. F.)، گونه بومی ایران، گزارشی مشاهده نشده است. در این تحقیق برگ و گل گیاه کمای طبسی در مرحله گلدهی در بهار 1400 از رویشگاه اصلی آن (بین خرانق و ساغند - 1570 متر) جمع آوری شد. اسانس گیری به روش تقطیر با آب (طرح کلونجر) و آنالیز نمونه اسانس به وسیله GC و GC/MS انجام گرفت. فعالیت ضدمیکروبی اسانس های مختلف با تعیین حداقل غلظت مهارکنندگی رشد (MIC) به روش رقت سازی در محیط کشت مایع بررسی و قطر هاله عدم رشد برحسب میلی متر نیز اندازه گیری شد. بازده اسانس ها برای برگ و گل گیاه به ترتیب 3/0 و 5/0 درصد بدست آمد. نتایج نشان داد بورنیل استات (35 درصد و 2/34 درصد) و آلفا-پینن (2/12 درصد و 4/8 درصد) به ترتیب مهم ترین ترکیبات اسانس در برگ و گل، همچنین سیترونلول (2/15 درصد) دیگر ترکیب اصلی موجود در اسانس گل گیاه کمای طبسی می باشد. هر دو اسانس فعالیت ضد میکروبی خوبی علیه سویه های باکتریایی مورد مطالعه به جز اشریشیاکلی داشتند. به نظر می رسد عمده ترکیبات موجود در اسانس برگ و گل دلیل اصلی این فعالیت ضد باکتریایی باشد، به طوری که می توان آنها را به عنوان جایگزین هایی برای آنتی بیوتیک های مصنوعی معرفی کرد.