بهینه سازی شرایط استخراج اسانس مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.)

میزان و کیفیت اسانس استخراج شده از گیاه به شدت تحت تاثیر شرایط استخراج قرار دارد و لذا بهینه سازی شرایط استخراج می تواند ما را در دست یابی به بیش ترین و با کیفیت ترین اسانس کمک نماید. مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) از گیاهان دارویی اندمیک ایران است که به دلیل میزان بالای اسانس و نیز محتوای تیمول بالا در اسانس، از اهمیت بالایی برخوردار است. در این پژوهش، تاثیر اندازه قطعات گیاهی (سایز مش های 12، 18 و 35) و نسبت ماده گیاهی به آب (1 به 5، 1 به 10 و 1 به 15) بر میزان و ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه مذکور ارزیابی گردید. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب با کلونجر و آنالیز اسانس ها با دستگاه های GC/MS و GC/FID انجام گرفت. نتایج نشان داد که با کاهش اندازه قطعات گیاهی، میزان اسانس به طور معنی داری کاهش یافت. مطلوب ترین نسبت ماده گیاهی به آب برای حصول اسانس بیش تر، بسته به اندازه قطعات گیاهی متفاوت بود. بیش ترین میزان اسانس (2/15 درصد حجمی/وزنی) از مواد گیاهی با سایز مش 12 و نسبت 1 به 15 مواد گیاهی به آب به دست آمد. تعداد، انواع و میزان ترکیبات تشکیل دهنده اسانس به شدت تحت تاثیر تیمارهای اعمال شده قرار گرفتند. بیش ترین میزان تیمول (81/79 درصد) به عنوان مهم ترین ترکیب اسانس مرزه سهندی، از نمونه های با سایز مش 35 و نسبت 1 به 10 ماده گیاهی به آب، به دست آمد. انتخاب مناسب ترین شرایط استخراج، بسته به هدف و ترکیب شیمیایی مورد نظر اسانس، می تواند متفاوت باشد.