ویژگی‎های تنژگی و ریخت شناسی دانه گرده برخی از نژادگان‎های نر خرما (.Phoenix dactylifera L) در استان خوزستان

در این پژوهش، آزمایشی به منظور بررسی ویژگی‎های تنژگی و ریخت شناسی 21 نژادگان نر نخل خرما در استان خوزستان به صورت طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام و درصد زنده مانی دانه های گرده از طریق آزمون رنگ آمیزی استوکارمن و درصد تنژگی با استفاده از محیط کشت تغییریافته بروبیکر و کواک (MBK) بررسی شد. ویژگی های ریخت شناسی دانه گرده شامل محور قطبی (P)، قطر استوایی (E)، نسبت P/E به کمک میکروسکوپ الکترونی نگاره (SEM)، مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج، میانگین درصد زنده مانی و درصد تنژگی دانه گرده نژادگان ‏ها به ترتیب بین 33/70 تا 99 درصد و 33/11 تا 33/96 درصد بود. همچنین نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که نژادگان‏های مورد مطالعه، تنوع بیش تری را در درصد تنژگی نسبت به درصد زنده مانی گرده نشان دادند. علاوه براین، دانه گرده نژادگان های مختلف از نظر ابعاد (محور قطبی و استوایی) و نسبت P/E تفاوت معنی‎داری داشتند. مطالعه میکروگراف های میکروسکوپ الکترونی نشان داد که دانه های گرده در همه نژادگان های مورد مطالعه، منفرد، کشیده، تک شیاره و دارای آراستار های مشبک و نامنظم بودند. بر اساس تجزیه خوشه ای، نژادگان های خرمای مورد مطالعه در چهار گروه اصلی طبقه بندی شدند و نژادگان‏های همنام از مناطق مختلف در یک گروه قرار نگرفتند. این مسئله حاکی از درست بودن پیش فرض این مطالعه مبنی بر متفاوت بودن نژادگان های همنام و نادرست بودن نام گذاری سنتی آن ها توسط کشاورزان بود. یافته ها نشان داد که پارامترهای ریخت شناسی را می توان برای تشخیص گرده نژادگان های مختلف نخل خرما و نیز مطالعه روابط خویشاوندی آن ها استفاده کرد.