بررسی کارکردهای متقابل دین فطرت و دین وحیانی از دیدگاه علامه طباطبایی

یکی از مسائل مهم در عرصه دین پژوهی، مساله منشا دین است. برخی خاستگاه دین را اراده تشریعی خداوند و گروهی آن را امور بشری (مانند جهل) معرفی می کنند. علامه طباطبایی1 از دین شناسان برجسته است که در آثارش به طور گسترده به مساله خاستگاه دین پرداخته است و بر آن است که دین خاستگاهی وحیانی فطری دارد و هر یک از این دو خاستگاه، کارکردهای متقابلی دارند که در مجموع موجب نیازمندی همیشگی بشر به دین برای رسیدن به سعادت می شود.مساله اصلی این پژوهش، بررسی کارکردهای مزبور از دیدگاه علامه طباطبایی است. بدین منظور، این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی بر آثار ایشان متمرکز شده است. از نگاه وی، دین به دین فطرت (فطری) و دین وحیانی تقسیم می شود. دین فطرت مشتمل بر اعتقادات و احکامی است که فطرت به آنها رهنمون می شود. دین فطرت و دین وحیانی کارکردهای متقابلی دارند. بدین شرح که دین فطرت مبنای تعالیم دین وحیانی است و انسان را به دین وحیانی هدایت می کند و جاودانگی تعالیم دین وحیانی و جهانی بودن آنها را تضمین می کند. دین وحیانی نیز در شناساندن آموزه های دین فطرت، تشریح، تعدیل، تایید و احیای آنها نقش مهمی بر عهده دارد.