بررسی تغییرات هندسی و ریخت شناسی کمربند کوهزایی البرز (محدوده قزوین-رشت) با استفاده از مدل سازی عددی

خردقاره ها در برخورد با صفحات بزرگ تر و مقاوم تر راحت تر دگرریخت می شوند. در این شرایط، دگرریختی در پیشانی برخورد متمرکز بوده و به رفتار مواد و ساختارهای از پیش موجود وابسته است. البرز در حاشیه شمالی خردقاره ایران مرکزی قرار داشته و متحمل دگریختی های متعددی از زمان تریاس به بعد (از جمله کوهزایی سیمرین، لارامید و آلپی) گردیده است. بیشترین بالا آمدگی البرز در اواخر سنوزوییک و در ارتباط با کوهزایی آلپی بوده است. جابجایی ناگهانی در پیشانی کوهستان البرز در محدود ه قزوین- رشت در تصاویر ماهواره ای مشهود بوده و شواهد ژئوفیزیکی نیز حاکی از وجود تغییرات پی سنگی است. این تغییرات ناگهانی پیشانی کوهستان در قسمت شمالی و جنوبی البرز، به عملکرد یک گسل پنهان در عمق و یا تغییر ناگهانی در پی سنگ خزر نسبت داده شده است. به همین منظور پنج مدل سازی عددی با فراسنج های مختلف، همچون وجود لایه جدایشی قاعده ای، میانی و تاثیر تغییر ضخامت این لایه و همچنین تاثیر وجود گسل های پی سنگی مورد بررسی قرار گرفت. مدل سازی های انجام شده نشان داد، وجود لایه جدایشی قاعده ای موجب انتشار دگرریختی به سمت پیشانی می شود. اضافه کردن سطح فراکنشی میانی نیز این فرایند را تشدید می کند. در صورتی که ضخامت سطح فراکنشی میانی بیشتر شود، بالاآمدگی و میزان دگرریختی به خصوص در قسمت پیشانی مدل به طرز چشمگیری افزایش می یابد. مدل های مربوط به تاثیر گسل های پی سنگی تمرکز دگرریختی در بالای گسل های پی سنگی را به وضوح نشان می دهد و به راحتی می تواند باعث انتشار دگریختی به سمت پیشانی مدل گردد. با توجه به برش های عرضی ترسیم شده در محل های تغییرات جانبی در پیشانی کوهستان، و زمین شناسی محدوده مورد مطالعه می توان تاثیر ضخامت سازند شیلی ژوراسیک (سازند شمشک) را به عنوان لایه جدایشی در البرز مرکزی مشاهده نمود که باعث بالا آمدگی بیشتر آن و در نتیجه رخنمون وسیع سنگ های پالئوزوئیک در البرز مرکزی نسبت به البرز غربی شده است. مدل سازی عددی با تغییرات ضخامت در لایه جدایشی میانی (1 و 2 کیلومتر) چنین تغییراتی را در قسمت مرکزی و غربی البرز شبیه سازی کرده است. وجود گسلش پی سنگی نیز در البرز غربی می تواند دلیل حرکت پیشانی کوهستان به سمت جنوب (به سمت پیش بوم) باشد.