نقد و بررسی مساله ی شرط اعلمیت در تعیین رهبر انقلاب اسلامی با تاکید بر نقد دیدگاه آیت الله منتظری

هدف از نوشتار حاضر بررسی و نقد مساله ی شرط اعلمیت در تعیین رهبر انقلاب اسلامی با تاکید بر نقد دیدگاه آیت الله منتظری است که به روش کتابخانه ای اسنادی به انجام رسید. بر اساس ادله فقهی، ولایت و حکومت بر جامعه اسلامی در زمان غیبت، بر عهده فقیه جامع الشرائط است. از یک سو ولایت امر، عمومیت داشته و شامل همه شوون و امور حکومتی می شود. از سوی دیگر، با توجه به گستردگی و تنوع امور کشور، ولی فقیه به تنهایی قادر نخواهد بود در همه ارکان جامعه اسلامی به طور مستقیم ایفای نقش کرده و همه امور مربوط به حکومت را شخصا اداره کند. لذا همانگونه که در قانون اساسی جمهوری اسلامی پیش بینی شده است، ولی فقیه باید بخشی از وظایف و اختیارات خود را به افراد یا گروه های دیگر واگذار کند. یکی از شروط ولایت فقیه که در قانون اساسی مقرر شده و بعدا مورد بازنگری قرار گرفت شرط اعلمیت ولی فقیه است. این شرط مورد انتقاد فقیهانی از جمله آیت الله منتظری قرار گرفت. امام خمینی ازجمله فقهایی است که شرط اعلمیت را صراحتا در ولی فقیه نفی کرده اند. امام تاکید کرده اند: «فرد اگر اعلم در علوم معهود حوزه ها هم باشد اما نتواند مصلحت جامعه را تشخیص دهد و یا نتواند افراد صالح و مفید را از افراد ناصالح تفکیک کند، به طور کلی در حوزه ی اجتماعی و سیاسی بینش و قدرت تصمیم گیری نداشته باشد، این فرد در مسائل اجتماعی و حکومتی دارای اجتهاد نبوده و قادر نیست زمام امور جامعه را در دست بگیرد».