محاسبه شاخص جهانی شدن اقتصادی در ایران و تاثیر آن بر شاخص توسعه انسانی(HDI)

جهانی شدن پدیده ای است که بروز آن در عصر حاضر موجب تغییر و تحولات بسیاری در زندگی انسان ها شده است. در زمینه تاثیرات جهانی شدن بر رشد و توسعه اقتصادی و شاخص توسعه انسانی، نظرات متفاوتی وجود دارد. برخی معتقدند که جهانی شدن باعث می شود تا بازارهای جهانی توسعه پیدا کنند که این موجب افزایش تبادل تجاری و سرمایه گذاری بین کشورها شده و در ادامه، شاخص توسعه انسانی بهبود می یابد. در مقابل، گروهی دیگر معتقد هستند که افزایش مبادلات و سطح رقابت بین کشورها باعث می شود تا شرکت ها فقط بدنبال حداکثر کردن سود خود باشند و به بهبود شرایط نیروی کار توجه کمتری نمایند، و این می تواند باعث کاهش شاخص های سلامتی و افزایش فقر شود. در این مطالعه، شاخص جهانی شدن اقتصادی با استفاده از روش آنتروپی شانون و روش تجمیع حسابی محاسبه شده است. نتایج محاسبات نشان می دهد که شاخص جهانی شدن اقتصاد تا سال 1390 روند صعودی داشته، بین سال های 97-1390 در نوسان بوده و از سال 1397 به بعد، روند نزولی در پیش گرفته است. هچنین در این پژوهش، اثر شاخص جهانی شدن اقتصاد بر شاخص توسعه انسانی در ایران برای دوره  1400-1375 مورد بررسی قرارگرفته است. برآورد مدل با استفاده از روش خودرگرسیون با وقفه های توزیعی (ARDL) توزیعی انجام شده است. نتایج برآورد مدل نشان داده که شاخص جهانی شدن اقتصاد بر شاخص توسعه انسانی تاثیر مثبت و معناداری داشته است.  دیگر متغیرهای مدل، یعنی تولید ناخالص داخلی، مخارج دولت، نسبت جمعیت شهری به جمعیت کل و صادرات کالا و خدمات تاثیر مثبت و معنی دار و تورم تاثیری منفی بر شاخص توسعه انسانی دارد. بنابراین پیشنهاد می شود که ایران، با ایجاد و برقراری ارتباط موثرتری با دنیا، شرایط لازم برای بهبود شاخص توسعه انسانی را فراهم آورد.