سلفی گری در تونس؛ زمینه های ظهور، جریان های اصلی و بازبینی آرای فکری و سیاسی

سلفی گری در جهان اسلام و عرب از دهه 1990 تاکنون یکی از مهم ترین مباحث سیاسی به ویژه در حوزه اندیشه سیاسی و سیاست و حکومت در غرب آسیا و شمال آفریقا بوده است. تعدد و برآمدن ده ها جریان سلفی در دوره متاخر، منجر به بازبینی مکرر جریان های سلفی به ویژه در کشورهای پیش رو در بیداری اسلامی مانند تونس شده است. این مقاله به دنبال آن است تا زمینه های ظهور و برآمدن جریان های سلفی در کشور تونس در بین سال های 2011 تا 2022 را بررسی کرده و ضمن واکاوی مهم ترین جریان های سلفی -به جز قرائت دموکراتیک النهضه- آرا و عقاید فکری، سیاسی و زمینه های اختلاف و انشعاب آن ها را در مرکز توجه قرار دهد.
روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری مطالب کتابخانه ای و اینترنتی است.
یافته های پژوهش بیانگر آن است که، نخست، چهار زمینه مشترک در پدیدار شدن و ظهور جریان های سلفی قابل ذکر است: حذف از حوزه عمومی و سیاسی و فقدان عقلایی سازی، مسئله ضعف دینی و مسائل امنیتی، مشکلات اجتماعی و اقتصادی. دوم، سنت سلفی در دو جریان منفعل سکوت گرا و فعال سیاسی تداوم یافته است: سنت سکوت گرا (خاموش، علمی یا منفعل) و سنت جهادی فعال سیاسی در جریان هایی چون حزب الرحمه (نزدیک ترین به النهضه)، صره التایید (نزدیک به انصارالشریعه) و انصارالشریعه.
جریان سکوت گرا عمدتا پس از حوادث 2015 به روش سنتی خود یعنی گرایش به اسلام غیر سیاسی و تبلیغ مسائل دینی، عقیدتی و اخلاقی پرداخت. ولی جریان پرنفوذتر انصارالشریعه با حذف از حوزه عمومی قدرت پس از حوادث تروریستی متعدد و عدم توانمندی در ارائه الگوی سیاسی و فکری مورد پذیرش به دنبال بازیابی مجدد خود برای حضور و سهیم سازی در قدرت خواهد بود، که با توجه به عدم انسجام معنایی این جریان در سطح اندیشگی و فقدان توانمندی در عقلایی سازی سیاسی، بعید به نظر می رسد، این هدف -حداقل در دهه های حاضر- محقق شود.