معرفی و وضعیت سنجی جریان های اسلامی «طریقت منزل» و «هدا پار» در استان های «وان، ایغدیر، حکاری، آغری» ترکیه

جوامع اسلامی شدیدا متاثر از جریان های دینی فعال خود بوده و شناخت این جریان ها می تواند نقش بسیار تعیین کننده ای در نحوه تعامل با آن جوامع داشته باشد. کشور ترکیه یکی از مهم ترین همسایگان استراتژیکی ایران است که با فعالیت بیش از 50 جریان اسلامی در خود، یکی از اثرگذارترین کشورهای مسلمان در معادلات جهانی به شمار می رود. دو جریان اسلامی «منزل» و «هدا پار» ازجمله جریان های مشهور اسلامی ترکیه است که با توجه به ناشناخته بودن این جریان ها در ایران، پژوهش حاضر درصدد معرفی بیشتر آن ها به جامعه علمی ایران و وضعیت شناسی حضور آن ها در مناطق مرزی با ایران است. این تحقیق با رویکرد «توصیفی-تطبیقی» و با روش «تحلیل مضمون» اقدام به تحلیل داده های جمع آوری شده به روش «کتابخانه ای» و «مصاحبه نیمه ساختار یافته» با بیش از 30 متخصص و یا فعال در فضای فرهنگی-دینی ترکیه نموده است و علاوه بر معرفی این دو جریان و مقایسه اجمالی آن ها، وضعیت حضور این دو جریان در چهار استان مرزی ترکیه با ایران یعنی وان، ایغدیر، آگری و حکاری را مورد بررسی قرار داده است. براساس یافته های پژوهش، طریقت منزل حضور پررنگ تری در استان وان و آغری نسبت به استان های ایغدیر و حکاری دارد و گروه هدی پار در تمامی مناطق مرزی حضور پررنگی داشته، ولی با حرکت به سمت شمال ترکیه و کم رنگ شدن سویه «کردینگی»، از فعالیت آن ها کاسته می شود. عنوان «منزل» عنوان مشترکی مابین یکی از زیرشاخه های گروه «هدا پار» و «طریقت منزل» است، در حالی که این دو جریان اسلامی از حیث منشا مکانی، رهبران و اولویت های سیاسی و دینی کاملا با هم تفاوت دارند. طریقت منزل دارای ساختاری دینی تر، سازمانی تر و اقتصادی تر از گروه هداپار است. هداپار در اولین انشقاق به دو گروه «منزل» ، «عیلیم » تقسیم شد، که هم اکنون یکی از زیرشاخه های گروه «عیلیم» داعیه دار عنوان «هداپار» بوده و به لحاظ مناسبات سیاسی به ایران نزدیک است. توجه به دغدغه های دینی، توجه به اصل کردینگی، گستردگی در تمامی مناطق استان های مرزی در قالب درنک، خوابگاه و کتابخانه ازجمله وجوه مشترک دو جریان «طریقت منزل» و «هداپار» است.