بررسی گونه های فوزاریوم مولد پژمردگی و پوسیدگی ریشه نخود در استان لرستان

پوسیدگی ریشه و پژمردگی نخود از مخربت ترین بیماری های محدود کننده ی تولید نخود در استان لرستان محسوب می گردد. به منظور بررسی فوزاریوم های عامل پوسیدگی ریشه نخود، از مزارع نخود در استان لرستان بازدید به عمل آمد و تعداد 155 نمونه از بوته های مشکوک به بیماری و دارای علایم زردی و خشکی برگ ها و ساقه ها و برگچه های پایینی بوته ها، پژمردگی و پوسیدگی ریشه جمع آوری شد. سپس جداسازی، خالص سازی و شناسایی مشخصات ظاهری عامل مرتبط با هر نمونه در آزمایشگاه منطبق بر منابع معتبرانجام شد. آزمون بیماری زایی و سنجش توان بیماری زایی بر روی رقم حساس آرمان انجام شد. براساس خصوصیات ریخت شناسی و توالی یابی دو ناحیه ژنی فاصله ی ترانویس شده ی داخلی دی ان ای ریبوزومی (ITS) و ژن TEF، در مجموع 4/77 درصد جدایه های قارچ فوزاریوم بیماری زا و 6/22 درصد جدایه های فوزاریوم غیر بیماری زا به شرح زیر جداسازی شد؛ در مجموع تعداد 53 جدایه به عنوان F. oxysporum، 43 جدایه F. solani، 37 جدایه F. redolans و 22 جدایهF. falciform شناسایی شدند. پس از شناسایی ریخت شناسی جدایه ها، یک جدایه از هر گونه به نمایندگی انتخاب و روابط فیلوژنتیکی آن ها مطالعه شد. همه ی جدایه های بیماری زا پس از مایه زنی روی رقم حساس آرمان ایجاد زردی و پژمردگی و پوسیدگی ریشه نمودند. نتایج این مطالعه نشان داد مهم ترین گونه بیماری زای در مزارع نخود استان لرستان گونه F. oxysporum f. sp. cicero می باشد. در آزمون بیماری زایی دامنه میزبانی جدایه های F. falciform، در گیاهچه های بامیه بیماری زا نبود، اما این جدایه موجب پوسیدگی ریشه و زردی گیاهچه های ماش، عدس، گندم، جو، ذرت، لوبیا چشم بلبلی و گاودانه گردید. گونه ی F. falciform برای اولین بار از ایران روی ریشه نخود گزارش می گردد.