آیا تلفظ مصوت های زبان فارسی در دوران معاصر تغییر کرده است؟

مبنای وزن عروضی شعر رسمی فارسی تمایز هجاهای کوتاه و بلند است. تعداد و ترتیب هجاهای کوتاه و بلند در همه مصراع های یک شعر باید یکسان باشد. کوتاهی و بلندی هجاها خود ناشی از کوتاهی و بلندی مصوت هاست. مصوت های بلند سه تا هستند: «ا» (â)، «و» (u) و «ی» (i) و مصوت های کوتاه نیز سه تا هستند: «» (a)، «» (o) و «» (e). امتداد هر مصوت بلند قاعدتا باید دو برابر قرینه کوتاه آن باشد، اما در زبان محاوره امروز مصوت بلند می تواند کوتاه تلفظ شود و مصوت کوتاه، بلند تلفظ شود بدون اینکه هر مصوت با قرینه خود اشتباه شود؛ زیرا امروز مصوت ها علاوه بر تفاوت امتداد از لحاظ واجگاه نیز با هم متفاوتند. در نتیجه، امروز وزن عروضی رسمی با زبان فارسی ناسازگار و بیگانه به نظر می رسد و این سوال مطرح است که این ناسازگاری از آغاز شعر عروضی رسمی فارسی وجود داشته است یا بعدها در اثر تحولات دستگاه صوتی زبان فارسی به وجود آمده است؟ بعضی از پژوهشگران این عرصه به شق دوم معتقدند و نتایج مهم و وسیعی از این باور خود به دست می آورند که اکثرا نادرست به نظر می رسد. در مقاله حاضر این مسئله به روش تحلیلی-توصیفی مورد بررسی قرار گرفته و دلایلی در رد نظر این گروه از پژوهشگران عرضه شده است.