ساخت و اعتباریابی سنجه توسعه ظرفیت در مدیریت ترافیک شهری تهران بر مبنای مدل فرآیندی UNDP

ترافیک، امروزه در زندگی انسان ها واژه شناخته شده ای است که به واسطه خصوصیات خاص زندگی معاصر که به تحرک و فعالیت هرچه بیشتر گرایش دارد، ابعاد پیچیده ای یافته است و از این رو در بسیاری از کلان شهرهای کشورهای در حال توسعه و به ویژه شهر تهران به مساله ای بحرانی تبدیل شده است. بر این اساس به منظور مدیریت ترافیک تهران و اجرای موفق برنامه ها، یکی از مهم ترین گام ها، توسعه ظرفیت است. هدف از این پژوهش اعتبار یابی شاخص های بومی توسعه ظرفیت به منظور مدیریت ترافیک شهری تهران بر اساس مدل توسعه یافته UNDP می باشد.
این پژوهش از نظر رویکرد کیفی و با روش تحلیل محتوا انجام گردیده و از آنجا که برای اولین بار اقدام به ساخت و اعتباریابی سنجه توسعه ظرفیت برای مدیریت ترافیک شهری تهران نموده است، یک پژوهش توسعه ای و با توجه به کاربست آن برای دستگاه های متولی و مجری ترافیک تهران، یک پژوهش کاربردی نیز قلمداد می گردد. به منظور گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان و صاحب نظران حوزه ترافیک و حمل و نقل تهران و همچنین مستندات و متون مربوط به توسعه ظرفیت UNDP استفاده گردید.  شناسایی این خبرگان با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی و تا رسیدن به اشباع نظری (شامل 12 نفر) ادامه یافت. سپس برای تحلیل اطلاعات به دست آمده با تکنیک تحلیل محتوای کیفی(روش استقرایی) و با بهره گیری از نرم افزار MAXQDA 2020 در خصوص کد گذاری باز، محوری و گزینشی اقدام شد. به منظور بررسی روایی،  از متخصصان برجسته  شامل: 3 نفر از صاحب نظران مرتبط با حوزه برنامه ریزی شهری و ترافیک تهران، 3 نفر از صاحب نظران در سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، 3 نفر از خبرگان پلیس راهور فراجا و 3 نفر از اساتید حوزه مدیریت دولتی و خط مشی گذاری عمومی استفاده و نظرات آن ها در قالب فرم CVI گردآوری شد و پایایی نیز با استفاده از روش ضریب کاپای کوهن محاسبه گردید.
با توجه به تجزیه و تحلیل صورت گرفته، در مجموع تعداد 22 مقوله و 139 شاخص بومی (نشانگر/گویه) شناسایی و در قالب محورهای پنج گانه مدل فرآیندی توسعه ظرفیت UNDP طبقه بندی گردید. البته باید گفت شاخص های بومی به دست آمده با توجه به اقتضائات و الزامات شهر تهران استخراج و می تواند برای تصمیم گیرندگان حوزه ترافیک و حمل و نقل در خصوص شناسایی ظرفیت ها و توسعه آن به منظور مدیریت موثر ترافیک شهر تهران مورد بهره برداری قرار گیرد.
تاکنون از مجموعه پژوهش های انجام شده در ایران، پژوهشی با موضوع توسعه ظرفیت بر مبنای یک مدل توسعه ظرفیت برای مدیریت ترافیک شهری تهران، ارائه نگردیده است. در این پژوهش، حاصل کار به صورت مدل مفهومی پیشنهادی با استفاده از شاخص های بومی متناسب با شهر تهران ارائه گردید. در واقع می توان گفت الگوبرداری از مدل فرآیندی UNDP  که توسط سازمان ملل متحد طراحی گردیده، پس از ارتقا و بومی سازی شاخص های آن می تواند به عنوان یک دستاورد جدید در مدیریت موثر ترافیک شهر تهران مورد بهره برداری قرار گیرد.