رابطه طرحواره های ناسازگار با افسردگی و اضطراب اجتماعی در سالمندان

رشد فزاینده جمعیت سالمند و پیامدهای آن باعث شده است که در اکثر جوامع، سالمندی جمعیت به عنوان مساله ای اجتماعی مورد توجه قرار گیرد. سالمندی فرآیندی اجتناب ناپذیر و دوران حساسی از زندگی بشر است که بر همه جنبه های زندگی تاثیر می گذارد. بنابراین این مطالعه با هدف تعیین رابطه طرحواره های ناسازگار اولیه با افسردگی و اضطراب اجتماعی در سالمندان انجام شد. در پژوهش حاضر که یک طرح همبستگی-توصیفی بود، 150 نفر به صورت در دسترس از بین سالمندان 60 سال و بالاتر شهر تهران انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسش نامه طرحواره های ناسازگار اولیه-فرم 75 آیتمی یانگ، مقیاس افسردگی سالمندان یاساویج و همکاران و پرسش نامه هراس اجتماعی کانور و همکاران بودند. داده ها با نرم‎افزار SPSS-28، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و حاکی از آن بود که بین طرحواره های ناسازگار اولیه با افسردگی و اضطراب اجتماعی در سالمندان رابطه مستقیم معناداری وجود دارد (05/0>P). نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که طرحواره های رهاشدگی، محرومیت هیجانی، انزوای اجتماعی و طرحواره شکست قوی ترین همبستگی را با افسردگی  داشتند و طرحواره های کمال گرایی، نقص/شرم، انزوای اجتماعی و طرحواره آسیب پذیری نسبت به ضرر قوی ترین همبستگی را با اضطراب اجتماعی داشتند. همچنین نتایج آزمون رگرسیون خطی چندگانه نشان داد که چهار طرحواره رهاشدگی، محرومیت هیجانی، نقص/شرم و بازداری هیجانی توانایی پیش بینی افسردگی را داشتند و سه طرحواره انزوای اجتماعی، نقص/شرم و کمال گرایی نیز توانایی پیش بینی اضطراب اجتماعی را داشتند. می توان نتیجه گرفت که استفاده از برنامه های پیشگیری محور در سنین کودکی و نوجوانی در جهت بررسی طرحواره ها و برگزاری دوره های آموزشی فراگیر با تمرکز بر طرحواره ها می تواند راهکارهای مفیدی در جهت آموزش روانی و بهبود شرایط زیستی در دوران سالمند افراد باشد.