نقش بررسی های کانی شناسی و شاخص های آماری رسوبات در منشاء یابی تپه ماسه های شندان سراوان - بلوچستان

دراین مطالعه، ابتدا ازکلیه واحد های سنگ شناسی و نیز از ارگ شندان سراوان در قالب شبکه بندی نقطه ای نمونه برداری شد، سپس نمونه ها تحت بررسی های کانی شناسی و مورفوسکوپی قرار گرفتند و پارامترهای آماری ذرات (میانگین، جورشدگی و...) برای ترسیم نقشه های هم مقدار در ارگ مورد استفاده قرار گرفت. بررسی نقشه های ترسیمی و نحوه توزیع پارامترها در ارگ، کاهش اندازه ذرات را از غرب (37/0 ملی متر) به طرف شرق (18/0 میلی متر) نشان داد که با بهبود جورشدگی و گردشگری آنها در این مورد همخوانی دارد. درشت ترین ذرات در ورقه های ماسه ای و رپیل مارک ها و ریزترین آنها در ساختمان نبکا ها مشاهده می شود. همچنین رابطه اندازه ذرات با مسافت حملشان توسط باد نخسیتین فاز رسوبگذاری ماسه ها (1 D) را در فرآیند حمل آبی در فاصله 30 کیلومتری غرب ارگ شندان نشان می دهد. نتایج حاصل از کانی شناسی، 85 درصد فراوانی ذرات متشکله تپه ها را خرده سنگ ها و 15 درصد بقیه را به ترتیب کانی های کوارتز، کلسیت، فلد سپات، کلریت و ایلیت نشان می دهد. مقایسه بررسی های میکروسکوپی و دیفراکسیون اشعه ایکس نشان داد که فراوانی زیاد کوارتز ناشی از وجود ماسه سنگ های کوارتزی و فراوانی کلیست ناشی از سنگ آهک (فلیشی) بوده و کانی های رسی هم ازسنگ منشا شیلی تشکیل شده است. در دومین فاز رسوبگذاری (2D) یا ارگ، 54/98 درصد ماسه ها به صورت جهشی، 2/1 درصد به صورت معلق و 26/0 درصد به صورتی کششی حمل شده اند. بررسی فرآیند حمل ذرات با توجه به مورفوسکوپی سطح ذرات توسط بینوکولر، تجزیه و تحلیل حاصل از SEM بر روی ذرات کوارتز و نتایج حاصل از نمودار فردمن نشان داد که درصد بسیار ناچیز ماسه ها منحصرا، توسط آب، 20 درصد آنها به وسیله باد و حدود 80 درصد آنها توسط آب و باد حمل شده اند که این مسئله موید شدت تاثیر گذاری فرایند حمل آبی ذرات درمحیط بیوکلیماتیک نیمه بیابانی شدید است. با توجه به بررسی های کانی شناسی، سنگ منشا تپه ماسه ها را به ترتیب اهمیت واحد های سنگ شناسی سراوان (3 Es و 4Es) و واحد های سنگ شناسی زابلی (Ez) تشکیل می دهند و میزان حساسیت و رسوبدهی سایر واحد های سنگ شناسی در فرایند ماسه زایی برای تغذیه تپه های ماسه ای در فاز اول برداشت (1 P) ناچیز است.