مطالعه مورفولوژی و مورفومتری بیضه موش بالغ بدنبال تجویز مقادیر مختلف بوسولفان

داروهای ضد سرطان می توانند باعث اختلال اسپرماتوژنز شوند. آگاهی از نحوه عمل آنها برای جلوگیری از تخریب اپیتلیوم ژرمینال ضروری است. با توجه به اینکه یافته های کمی می توانند پاسخ مهمی برای سوالاتی در زمینه فیزیولوژی بیضه و همچنین کمک موثری برای درک بهتر و کامل تر اسپرماتوژنز باشند مطالعه حاضر با هدف بررسی مورفولوژیک و مورفومتریک بیضه، حجم و دانسیته حجمی پارامترهای بیضه، اندازه گیری اقطار لوله سمینیفروس و مطالعه کمی سلول های ژرمینال و سوماتیک در بیضه موش بدنبال تجویز دوزهای مختلف بوسولفان انجام گرفت.
در مطالعه حاضر 42 موش نژاد NMRI با سن 8-6 هفته مورد آزمایش قرار گرفتند. حیوانات به 5 گروه تقسیم شدند. حیوانات در گروه های آزمایش اول، دوم، سوم و چهارم به ترتیب یک دوز 5 mg/kg، 10، 20، 40 بوسولفان و حیوانات کنترل فقط حلال بوسولفان را به صورت داخل صفاقی دریافت نمودند. پس از گذشت 35 روز، حیوانات را کشته و از بیضه آنها نمونه برداری شد. نمونه ها جهت بررسی با میکروسکوپ نوری تحت پاساژ و رنگ آمیزی قرار گرفتند. سپس مطالعات مورفومتریک بیضه انجام شد و پس از آن، جهت تحلیل داده ها از آنالیز یکطرفه استفاده شد و p<0.05 به عنوان سطح معنی داری در نظرگرفته شد.
نتاج این مطالعه نشان داد که تجویز بوسولفان در هر سه دوز mg/kg 20، 10 و 40 می تواند عمده پارامترهای مورفومتریک بیضه را کاهش دهد و با افزایش دوز، این اثرات واضح تر و شدیدتر می گردد. حجم بیضه، توبولها و اپیتلیوم ژرمینال در گروه های آزمایش به طور معنی دار کاهش (p<0.05) و حجم و دانسیته حجمی بافت بینابینی افزایش یافت (p<0.05). قطر توبولها و ضخامت اپیتلیوم ژرمینال در گروه های آزمایش به طور معنی داری کاهش نشان داد، ضمن این که قطر مجاری سمی نیفروس دارای افزایش بود (p<0.001). در شمارش سلولی، تمام سلول های ژرمینال کاهش داشتند؛ در حالی که تعداد سلول های سرتولی دچار تغییر نگردیده بود. تعداد سلول های لیدیگ در گروه های تحت درمان با10 mg/kg و 20 تغییری نداشت؛ ولی در گروه تحت درمان با40 mg/kg، تعداد آنها به طور معنی دار افزایش یافت (p<0.05). در گروه تحت درمان با5 mg/kg چه از نظر مورفولوژی و چه از نظر مورفومتری تغییر خاصی در بافت بیضه مشاهده نشد.
بوسولفان از طریق تاثیر بر سلول های ژرمینال و سوماتیک موجود در بیضه می تواند در تخریب اسپرماتوژنز و کاهش پارامترهای بیضه نقش داشته باشد و اثرات آن به صورت وابسته به دوز افزایش یابد. بنابراین ضمن استفاده از این دارو در بیماران سرطانی این عارضه نیز باید مدنظر قرار گیرد.