بررسی ترکیب کانی های رسی و تحول آنها در رسوبان لسی و پارینه خاک های منطقه قپان استان گلستان

کانی شناسی رس برای درک بهتر پیدایش و خصوصیات خاک و پروسه های هوا دیدگی بسیار مفید است. کار تحقیقاتی به شرح زیر برای بررسی ترکیب کانی های رسی و تحول آنها در رسوبات لسی و پارینه خاک های منطقه قپان استان گلستان صورت گرفت. پس از مطالعات صحرایی و شناسایی ترانشه، از تمامی افق ها برای تجزیه های کانی شناسی رس نمونه برداری شد. نمونه های مواد مادری و نمونه های خاک پس از آماده سازی و پیش تیمارهای لازم با پراش پرتو ایکس، مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در نمونه مواد مادری مقطع سطحی اثری از مانی اسمکتیت دیده نمی شود در حالی که در نمونه های خاک این مقطع کانی های اسمکتیت و مختلط میکا اسمکتیت دیده می شود که ناشی از هوا دیدگی بیشتر در این نمونه ها است. منشا این کانی های قابل استنباط با توجه به کاهش ایلیت در نمونه خاک نسبت به مواد مادری، تغییر شکل ایلیت است. در مقطع 7 در نمونه خاک کانی پالی گورسکیت دیده می شود با توجه به عدم حضور این کانی در نمونه مواد مادری و شرایط مساعد از جمله PH بالا و نسبت Mg/Ca بالا می توان گفت این کانی در شرایط خاک و به صورت درجا تشکیل شده است. کانی اسمکتیت در مقطع 14 دارای دو منشا مواد مادری و تشکیل درجا و در مقاطع دیگر دارای دو منشا مواد مادری و تبدیل ایلیت به اسمکتیت می باشد. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان می دهد در پارینه خاک ها وجود رس های هوا دیده ای نظیر اسمکتیت ها و کانی های حد واسط اسمکتیت - ایلیت موید شرایط مرطوب تر و مساعد هوا دیدگی در عصر بین یخچالی است و حضور رس های اولیه و فاقد تحول در لس ها شرایط سرد و خشک عصر یخچالی را تایید می نماید.