مبانی طراحی تهویه تونلهای راه آهن (مطالعه موردی تونل 102 راه آهن لرستان)

امروزه تهویه تونل های راه آهن در کشور ایران با توجه به قدمت آنها و نیز نیاز به افزایش ترافیک عبوری، بخصوص در نواحی غربی کشور از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مهم ترین عوامل موثر در طراحی تهویه این تونل ها، گرما و گازهای حاصل از سوخت در موتورهای دیزل است. گرمای حاصل از احتراق موتور، ممکن است دمای هوای تونل را تا آن حد افزایش دهد که موتور لوکوموتیو نتواند با راندمان قابل قبولی کار کند. محصولات ناشی از احتراق سوخت نیز موجب آسیب افرادی خواهد شد که از تونل می گذرند. به این ترتیب سیستم تهویه این تونل ها را باید با توجه به این دو جنبه طراحی کرد. روش ارایه شده در این مقاله که اولین گام علمی و عملی در زمینه تهویه تونل های راه آهن موجود کشور است، بر مبنای استفاده از امکانات حمل و نقل ریلی فعلی و دستیابی به استاندارد سازی هوای مورد نیاز داخل تونل در حد مطلوب استوار است. بررسی روش های مختلف تهویه در این مقاله نشان می دهد که حفر دستکها یا چاه های متصل به تونل و انتقال هوا از طریق آنها و نیز نصب تجهیزات در داخل تونل، به علت عدم انجام مطالعات ژئوتکنیکی و در نتیجه عدم شناخت صحیح مصالح اطراف تونل، طولانی بودن مسیر حفاری دستکها و عدم وجود فضای کافی در داخل تونل از نظر فنی و اقتصادی مطلوب نیست و در نهایت روش نصب بادزن قوی در خارج تونل اصلی و نصب دروازه هوابند در داخل آن انتخاب شد. از مزایای این روش می توان به عدم تداخل کار در تعمیر و نگهداری بادزن ها با حرکت قطارها اشاره کرد.