اثرات کاربرد لجن فاضلاب بر عملکرد و جذب عناصر توسط بوته جو مطالعه موردی: لجن تصفه خانه شهر اهواز

یکی از جنبه های مورد مطالعه درباره کودهای آلی نظیر لجن فاضلاب که به اراضی کشاورزی افزوده می شوند، بررسی مسایل زیست محیطی مرتبط با استفاده از این کودها همانند میزان جذب عناصر سنگین توسط محصولاتی که در خاک های تیمار شده با این کودها کشت می گردند، می باشد. هدف از این تحقیق بررسی اثرات لجن فاضلاب بر جذب عناصر پر مصرف (K, P, N) و عناصر کم مصرف (Zn, Fe) و عناصر سنگین سمی (Cd, Pb) و عملکرد کل گیاه جو بود. این مطالعه در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی اهواز با دو سطح لجن 50 و 100 تن در هکتار و تیمار شاهد (بدون کود) در چهار تکرار و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید. آزمایش در طول یک دوره رشد گیاه جو انجام گرفت. نمونه برداری های گیاه در سه زمان علوفه تازه (50 روز پس از کشت)، قبل از خوشه رفتن (90 روز پس از کشت) و موقع برداشت (6 ماه پس از کشت جو) انجام شد. نمونه برداری های گیاه جهت تعیین غلظت عناصر پر مصرف و عناصر سنگین در بخش های ساقه، برگ، کاه و دانه جو انجام شد. نتایج تجزیه گیاه نشان می دهد لجن فاضلاب باعث افزایش معنی دار نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کادمیوم در مقایسه با شاهد در بخش های رویشی گیاه می شود. تجزیه دانه جو هم نشان داد که افزودن لجن فاضلاب موجب افزایش معنی دار نیتروژن، فسفر، پتاسیم، روی و آهن در دانه، نسبت به شاهد می شود. عملکرد علوفه جو هم در تیمار لجن 100 تن در هکتار در مقایسه با شاهد افزایش معنی دار داشت. عملکرد دانه جو در دو سطح لجن با شاهد افزایش معنی داری را نشان داد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که لجن فاضلاب غلظت عناصر سنگین را در گیاه افزایش داده و از حد مجاز بیشتر بود ولی در حد سمیت نبوده است. بنابراین برای استفاده از لجن فاضلاب در خاک ها با توجه به مقدار افزایش عناصر مذکور به خاک و مقدار جذب شده توسط گیاهان، لازم است که حد آستانه سمیت برای هر فلز، بسته به نوع گیاه و نوع خاک و شرایط محیطی مکان کاربرد لجن فاضلاب تعیین گردد و مقادیر کاربرد لجن براساس آن ارزیابی شود. ضمنا به دلیل شوری موجود در لجن فاضلاب، کاربرد آن فقط برای کشت های آبی با آب مناسب توصیه می گردد. استفاده از لجن برای پرورش محصولاتی که مستقیما توسط انسان مصرف نمی شود، پیشنهاد می گردد.