اثر مداخله های تغذیه ای بر شیوع سندرم متابولیک و عوامل خطرساز بیماری های قلبی عروقی در ساکنان منطقه ی 13 تهران: طرح قند و لیپید تهران

مداخله برای بهبود الگوی تغذیه و افزایش فعالیت فیزیکی در اولویت برنامه های پیشگیری و کنترل منسجم بیماری های قلبی عروقی در بسیاری از کشورها می باشد. مطالعه حاضر با هدف تعیین اثر مداخله های تغذیه ای بر شیوع سندرم متابولیک و عوامل خطرساز در ساکنان منطقه 13 تهران انجام شد.
1474 نفر از ساکنان تحت پوشش 3 مرکز بهداشتی درمانی که در مرحله اول مطالعه قند و لیپید تهران به صورت تصادفی انتخاب و مورد ارزیابی تغذیه ای قرار گرفتند. در مرحله دوم این طرح، ساکنان تحت پوشش یکی از مراکز بهداشتی به عنوان گروه مداخله، و ساکنان تحت پوشش دو مرکز بهداشتی دیگر به عنوان گروه شاهد انتخاب و مداخله های تغذیه ای در سه سطح مراکز بهداشتی درمانی، مدارس و اماکن عمومی در منطقه مداخله آغاز شد. بعد از مداخله مجددا تعدادی از افراد در هر دو منطقه مداخله و شاهد به صورت تصادفی انتخاب و مورد ارزیابی تغذیه ای قرار گرفتند. فاصله بین دو مرحله گرداوری اطلاعات به طور متوسط 3.8 سال بود. 316 فرد بالای 20 سال (183 نفر در گروه شاهد) و (133 نفر در گروه مداخله) وارد مطالعه شدند. میانگین دریافت انرژی و درشت مغذی ها در دو مرحله و در هر دو گروه محاسبه و تفاوت میانگین ها در داخل هر گروه با آزمون تی زوجی و بین دو گروه با آنالیز کوواریانس مقایسه شد. تفاوت توزیع افراد از نظر عوامل خطرساز بیماری های قلبی عروقی و سندرم متابولیک بین دو گروه، با استفاده از آزمون مجذور کای بررسی شد و برای تعدیل اثر متغیرهای پایه از آزمون منتل هنزل استفاده شد. آزمون معنی دار بودن تغییر وضعیت عوامل خطرساز بیماری های قلبی عروقی در داخل هر گروه با آزمون مک نمار انجام شد.
میانگین انرژی، کربوهیدرات و چربی دریافتی روزانه در هر دو گروه کاهش معنی دار و میانگین کلسترول دریافتی و درصد پروتئین از کل کالری دریافتی در هر دو گروه افزایش معنی دار است. میانگین پروتئین دریافتی روزانه در گروه شاهد افزایش معنی دار و درصد چربی از انرژی در گروه شاهد کاهش معنی دار یافت. شیوع LDL-C بالا نیز در گروه مداخله کاهش معنی داری نسبت به گروه شاهد یافت (p<0.05). در گروه شاهد 45 درصد از افرادی که از نظر HDL-C طبیعی بودند، در مرحله دوم غیر طبیعی شده و 16 درصد از افرادی که از نظر HDL-C غیر طبیعی بودند، در مرحله دوم وضعیت طبیعی یافتند (p<0.01). هم چنین در این گروه 21 درصد از افرادی که چاقی شکمی نداشتند در مرحله دوم به این نوع چاقی مبتلا شدند و 12 درصد از افراد مبتلا به چاقی شکمی بهبود یافتند (p<0.01). در گروه مداخله 2 درصد از افرادی که هیپرکلسترولمی نداشتند، بعد از مداخله به هیپرکلسترولمی مبتلا شدند و 62 درصد از افراد دچار کلسترول بالا، پس از مداخله بهبود یافتند (p<0.01). هم چنین 3 درصد از افرادی که از نظر LDL-C طبیعی بودند، در مرحله دوم غیرطبیعی گشتند و 65 درصد از افرادی که قبل از مداخله LDL-C غیر طبیعی داشتند، پس از مداخله وضعیت طبیعی یافتند (p<0.01).
برنامه مداخله تغذیه که در منطقه مورد بررسی انجام شد در کاهش شیوع تعدادی از عوامل خطرساز بیماری های قلبی عروقی و نیز کاهش ابتلا و افزایش بهبود تعدادی از عوامل خطرساز موثر بوده است.