زمین شناسی، کانی شناسی و ژنز کانسار بور قره گل- جنوب غرب زنجان

معدن بور قره گل تنها معدن بور فعال ایران است که در رسوبات سازند قرمز بالائی در 80 کیلومتری غرب- جنوب غرب زنجان قرار گرفته است. کانی های تشکیل دهنده این کانسار بوراتهای آبدار منیزیم، منیزیم کلسیم و کلسیم می باشند که هیدروبوراسیت (بورات منیزیم کلسیم) مهمترین کانی کانسار است (حدود 80 در صد). دو سیستم گسلی محدوده کانسار را مشخص می کنند: سیستم گسلی با امتداد NE-SW بعنوان معبری برای محلولهای سازنده کانسار و همچنین ایجادکننده فضاهای لازم برای جایگزینی کانسار عمل کرده و سیستم گسلی جوانتر با امتداد NW-SE توده معدنی را در زمانهای بعدی قطع نموده است. توده معدنی بصورت عدسی های متقاطع با سنگ درونگیر رسی مارنی با امتداد NE-SW در شکستگی های موجود در هسته یک تاقدیس قرار گرفته است. آنالیزهای شیمیائی انجام شده بر روی سنگهای در برگیرنده کانسار نشان می دهد که با فاصله گرفتن از توده اصلی کانسار از میزان محتوی بور لایه ها کاسته می شود. بنظر می رسد سیالات جوی فرورو از طریق شکستگی های تکتونیکی به اعماق کم رفته و پس از گرم شدن (بر اثر گرادیان ژئوترمال بالای منطقه) با ایجاد یک سلول همرفتی گرمایی با گردش در واحدهای منطقه موجب فروشست واحد های توفی شده اند. سپس این سیالات غنی از بور، در افقهایی که گسلها لایه های رسی- مارنی را قطع کرده اند (بواسطه مهیا بودن شرایط احیایی)، کانی سازی نموده اند. تاثیر دگرسانی در کانسار را بواسطه وجود کانی های ثانویه مانند کلمانیت و پریسیت می توان مشاهده نمود. این کانی ها پس از تشکیل توده اصلی کانسار بر اثر واکنش آبهای جوی فرورو با توده اصلی کانسار (هیدرو بوراسیت) تشکیل شده اند.