بررسی اثرات تراتوژنیک ازدیاد ویتامین A در تکامل اندام ها

با توجه به اهمیت تکامل اعضاء در جنین و نقش مهم ویتامین A در روند تکامل در طی دوره رویانی، این مطالعه به منظور بررسی اثرات ازدیاد تجویز آمپول ویتامین A روی اندام و تعیین زمان بیشترین اثر آن و زمان بحرانی شکل گیری اندام ها انجام گرفت.
مطالعه به روش تجربی روی 140 مورد موش باردار از نژاد Swiss webster انجام شده است. موش های باردار به طور تصادفی به دو گروه کنترل و تجربی تقسیم شده اند. سپس موش های گروه تجربی به طور تصادفی به سه زیر گروه الف، ب، وج تقسیم و به ترتیب یک دوز IU/Kg 15000 (در ساعت 8 صبح)، دو دوز IU/Kg 10000 یا 15000 (در ساعت های 8 صبح و 18 عصر همان روز) ویتامین A در یکی از روز های 9، 10، 11 یا 12 بارداری (روز مشاهده پلاک واژن = روز صفر حاملگی) به صورت داخل صفاقی تزریق گردید. در روز 17 بارداری جنین ها از رحم مادر تخلیه و با استفاده از استرئو میکروسکوپ و تکنیک رنگ آمیزی آلسین بلو وآلیزارین رد- اس موردبررسی قرار گرفتند.
ویتامین A سبب ایجاد ناهنجاری های وسیع در اندام های جلویی و پشتی به صورت کوتاهی و عدم چرخش اندام ها، کوتاهی انگشتان، افزایش شکاف بین انگشتی، و نیز نقایصی در سیستم عصبی و کام شده است. در میان گروه های تجربی موثرترین دوزویتامین Aکه بتواند سبب فراوانی بالایی از ناهنجاری در اندام ها شود IU/Kg 15000×2 می باشد که در روز دهم بارداری 6/28درصد()در اندام های جلویی و روز یازدهم بارداری 6/20درصد()در اندام های پشتی در مقایسه با گروه کنترل صفر درصد بوده است. همچنین در مقایسه با گروه کنترل میزان جذب جنین های تجربی افزایش یافته و میانگین وزن و طول سری دمی جنین های تجربی کاهش یافته است و آزمون MANOVA نشان داد که به لحاظ آماری این اختلاف معنی دار می باشد(001/0 P<).
نتایج نشان داد که ازدیاد ویتامین A یک تراتوژن قوی است و سبب ایجاد ناهنجاری در اندام ها می شود که میزان فراوانی و شدت این ناهنجاری ها به دوز دارو و زمان تجویز آن بستگی دارد. چنانچه جنین در طی دوره بحرانی تکامل اندام ها در معرض دوز بالای ویتامین A قرار بگیرد، ممکن است این ماده با پدیده های تکاملی معینی مداخله کند و منجر به نقایص متعدد اندام ها در نوزادان تازه متولد شده شود.