سنجش پایداری اجتماعی توسعه شهر قم

پایداری، واژه دهه آخر قرن بیستم است. این واژه با تعریف توسعه پایدار توسط گزارش کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه سازمان ملل (کمیسون برونتلند) عمومیت پیدا کرده است. تعریف گزارش برونتلند شامل سه لایه است: توسعه، برابری و مساوات، و حفاظت از محیط زیست. برابری و مساوات، لایه ای از توسعه پایدار است که با تکیه بر اصل عدالت اجتماعی یا برابری درون نسلی، مفهوم پایداری را وارد پژوهش ها و تحلیل ها در سطوح پایین تر از سازمان فضایی شهر ها یعنی مناطق و حوزه های اجتماعی شهری می کند. در این مقاله برای ارزیابی و بررسی اصل برابری درون نسلی توسعه پایدار در سطوح پایین سازمان فضایی شهری، برخی مشخصه های اجتماعی، اقتصادی و زیستی (مسکن) مناطق و حوزه های سرشماری نفوس و مسکن سال 1375 شهر قم مورد مقایسه قرار گرفته اند. فرض اصلی تحقیق بر آن است که در توسعه شهر قم و ایجاد مناطق و حوزه های جدید، بر اساس شاخص های به دست آمده از داده های سرشماری، به واسطه تفاوت های مشهود در میان شاخص ها، نابرابری و ناپایداری وجود دارد. در این تحقیق برای قابل مقایسه نمودن شاخص های منتخب و رتبه بندی مناطق و حوزه ها، از روش شاخص ناموزونی "موریس" استفاده شده است. محدوده مناطق با استفاده از نقشه در مقیاس یک پنجاه هزارم محدوده حوزه ها با استفاده از نقشه در مقیاس یک دو هزارم و یک هفده هزارم شهر قم در محیط (ARC/INFO) به عنوان نقشه مبنا، رقومی شده و در نهایت با استفاده از نرم افزار (ARC view) ترسیم شده اند. محاسبات آماری نیز با استفاده از نرم افزار (SPSS) انجام شده است. نتایج مندرج در جداول و نقشه نهایی، حکایت از تفاوت های فضایی - مکانی شاخص های منتخب در مناطق و حوزه های شهر قم دارند.