بررسی اثرات تنش کمبود آبی بر عملکرد و اجزای عملکرد در چند هیبرید ذرت دانه ای با استفاده از تجزیه علیت

به منظور بررسی اثرات تنش خشکی بر عملکرد ذرت و صفات وابسته به آن، آزمایشی با استفاده از طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. کرت های اصلی مشتمل بر دو رژیم آبیاری (تنش زا و بدون تنش) و کرت های فرعی شامل هشت رقم هیبرید ذرت (شش رقم سینگل کراس دیررس و دو رقم تری وی کراس میان رس) بود. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها نشان داد که تیمار های تنش فقط در صفت عملکرد از نظر آماری اختلاف معنی دار ایجاد کردند. بطور کلی اکثر صفات نسبت به شرایط تنش عکس العمل منفی نشان دادند و بیشترین اثر تنش بر روی عملکرد دانه بود که در اثر کاهش در ارتفاع بلال، ارتفاع بوته، وزن 300 دانه و تعداد دانه در ردیف ایجاد شد. هیبریدها از نظر صفات ارتفاع گیاه، ارتفاع بلال، میانگین قطر ساقه، تعداد ردیف دانه، تعداد دانه در ردیف، قطربلال، طول بلال، درصد و قطر چوب بلال، تعداد کل برگ و تعداد برگ بالای بلال اصلی تنوع قابل ملاحظه ای نشان دادند (5% P<) ولی برای صفات عمق دانه، وزن300 دانه و عملکرد، تنوع محسوس و معنی داری در بین هیبریدها مشاهده نشد. نتایج حاصل از همبستگی های ساده، رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت نشان داد که در شرایط آبیاری معمول، گزینش جهت افزایش عملکرد بر اساس درصد چوب بلال، عمق دانه، تعداد دانه در ردیف و ارتفاع گیاه و در مرتبه بعدی طول بلال مفید می باشد. در شرایط تنش، برای گزینش غیر مستقیم به منظور افزایش عملکرد، می توان از صفات قطر بلال، تعداد دانه در ردیف و در مرتبه بعدی طول بلال استفاده نمود. از بین شاخص های مقاومت به خشکی مورد بررسی، شاخص تحمل به تنش بعنوان مطلوب ترین شاخص برای گزینش ژنوتیپ های برتر در شرایط معمول و تنش تعیین شد. بر همین اساس می توان در شرایط این آزمایش هیبرید سینگل کراس 704 را جهت کشت در شرایط معمول و هیبرید تری وی کراس 600 را جهت کشت در شرایط تنش، پیشنهاد کرد.