بررسی میزان تاثیر برنامه خود مراقبتی بر وضعیت تنفسی و خلقی بیماران مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه شهر بیرجند

تغییرات ریوی و مشکلات تنفسی ناشی از آن در بیماران مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه باعث ایجاد محدویت ها و ناراحتی های جسمی و خلقی فراوانی برای این بیماران شده است در پژوهش حاضر یک برنامه خود مراقبتی برای این بیماران طراحی و اجرا شده است و میزان تاثیر آن بر وضعیت تنفسی و خلقی بیماران مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه نیمه تجربی که در سال 1379 در شهرستان بیرجند با هدف بررسی تاثیر برنامه خود مراقبتی بر وضعیت تنفسی و خلقی بیماران مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه انجام شد، تعداد 37 نفر از بیماران ساکن شهر بیرجند و مبتلایان به بیماری مزمن انسدادی ریه انجام شد، تعداد 37 نفر از بیماران ساکن شهر بیرجند و مبتلایان به یک یا هر دو بیماری برونشیت مزمن و آمفیزم با حداقل 2 سال سابقه ابتلا به این بیماری ها شرکت داشتند. قبل از اجرای برنامه خود مراقبتی به وسیله پژوهشگر پرسشنامه ها و چک لیست های مربوط به بررسی اطلاعات دموگرافیکی، وضعیت تنفسی، وضعیت خلقی و نیازهای آموزشی برای هر کدام از نمونه ها تکمیل شد، سپس جلسات آموزشی مراقبت از خود با «روش چهره» به چهره به اجرا در آمد. پس از آن به مدت یک ماه رفتارها و عملکردهای فراگرفته شده به وسیله بیماران عملی شده و پژوهشگر نیز با چک لیست خود گزارشی بیماران، آنها را کنترل کرد. پس از اتمام یک ماه، مجددا پرسشنامه ها و چک لیست های مربوط به وضعیت تنفسی و خلقی تکمیل شد. وضعیت تنفسی بیماران- که به وسیله پژوهشگر قبل و بعد از مداخله با انجام معاینات فیزیکی و مصاحبه با بیماران مورد ارزیابی قرار گرفته است- شامل مواردی از قبیل: کیفیت تنگی نفس در هنگام خواب، وضعیت دفع خلط، عمق تنفس، درد قفسه سینه، صداهای ریوی، ریتم تنفس و نوع سرفه و همچنین تست های عملکرد ریوی شامل: ظرفیت حیاتی پرفشار ریه Fvc، حجم بازدمی پرفشار در یک ثانیه Fev1، درصد نسبت این دو شاخص Fvc/Fev1 و زمان بازدم به ثانیه بود. مواردی از قبیل تعداد تنفس، وزن بدن و اندکس توده عضلانی (BMI)، تعداد ضربان قلب، فشارخون سیستول و دیاستون نیز به وسیله پژوهشگر قبل و بعد از مداخله ارزیابی شد، نتایج به دست آمده به وسیله آزمون های آماری مک نمار، ولیکاکسون و t زوجی با یکدیگر مقایسه شد، نتایج در مورد تنگی نفس هنگام روز، تنگی نفس هنگام خواب، میزان دفع خلط، عمق تنفس، الگوی تنفسی، درد قفسه سینه و صداهای ریوی بیماران معنی دار (001/0P<) بود، فقط در مورد ریتم تنفس (منظم یا نامنظم بودن تنفس) (063/0=P) نتوانسته است در حد انتظار تاثیر بگذارد. برای بررسی و مقایسه وضعیت خلقی نیز میانگین نمره خلق حاصل از پرسشنامه سنجش خلق، قبل و بعد از مداخله به وسیله آزمون t زوجی مقایسه شد، سطح اختلاف بین میزان این میانگین قبل و بعد از مداخله با احتال حدود 98% معنی دار بود (02/0P<)؛ همچنین فراوانی سطوح مختلف افسردگی بیماران قبل و بعد از مداخله نیز تغییراتی را در جهت کاهش سطح افسردگی نشان داد.