علم پروردگار به آفریدگان، پیش از آفرینش

این مقاله به بیان چهار نظریه معروف درباره «چگونگی علم خداوند به آفریدگان پیش از آفرینش» و طرح نقاط ضعف و قوت هر کدام از آنها پرداخته است. این نظریه ها عبارتند از: (1) نظریه مشائیان که علم پیشین حق به موجودات را، حصولی و تفصیلی و خارج از ذات حق می دانستند؛ (2) نظریه شیخ اشراق که علم پیشین حق را اجمالی می داند؛ (3) نظریه ابتدایی ملاصدرا که علم حضوری حق تعالی به ذات خود را، مستلزم علم حضوری به موجودات پیش از آفرینش آنها می داند؛ (4) نظریه نهایی ملاصدرا که علم پیشین حق تعالی به موجودات را، حصولی، تفصیلی و در عین حال عین ذات پرودگار می داند. نویسنده این نوشتار، با بیان ضعف های سه نظریه اول، نظریه چهارم یعنی نظریه نهایی ملاصدرا را برئ از تمام آن اشکال ها می داند و به عنوان نظریه خود برمی گزیند.