مطالعه تطبیقی مدیریت سلامت بیماران خاص و پیشنهاد یک الگو برای ایران

مدیریت سلامت بیماران خاص، از چالش های جدی سیاستگذاران در امر سلامت می باشد. این بیماری ها به دلیل مزمن بودن، نداشتن درمان قطعی، هزینه های کمرشکن، نیاز به فناوری ها و درمان های پیچیده، همواره بخش قابل توجهی از منابع سلامت را به خود اختصاص داده اند. بنابراین نوسازی و سازماندهی مدیریت سلامت بیماران خاص در ابعاد سیاستگذاری، ساختار تشکیلاتی، نحوه تامین منابع مالی و مکانیزم کنترل خدمات بیماری های خاص از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. در این مقاله، با مطالعه تطبیقی جامع مدیریت سلامت بیماران خاص در کشورهای آمریکا، انگلستان، کانادا و استرالیا، الگوی مناسبی برای ایران طراحی شده است. هدف از این پژوهش، طراحی الگوی مدیریت سلامت بیماران خاص برای ایران بوده است.
این پژوهش از نوع پژوهش کاربردی است. روش مطالعه آن، توصیفی، مقطعی بوده و به صورت تطبیقی انجام شده است. تحقیق در دو مرحله انجام گرفت. در مرحله اول، طراحی یک پرسشنامه برای بررسی سلامت بیماران خاص با 89 سؤال، و در مرحله دوم، با نظرخواهی از متخصصین واجد شرایط و با استفاده از مقیاس پنج گزینه ای لایکرت بررسی شدند. این مطالعه نشان داد که سیاستگذاری کلان امور بیماران خاص در کشورهای مورد مطالعه توسط وزارت سلامت و رفاه و یا بالاترین شوراهای سلامت که مرکب از نمایندگان وزارتخانه ها هستند، صورت می گیرد. در بیشتر کشورهای مورد مطالعه، سازمان های دولتی با همکاری بخش خصوصی مهمترین نهاد ارایه دهنده خدمات بهداشتی و درمانی به صورت غیر متمرکز به بیماران خاص می باشند. خدمات سلامت مورد نیاز بیماران خاص شامل خدمات هر سه سطح پیشگیری از جمله واکسیناسیون، آموزش شیوه زندگی سالم، مراقبت های دوران بیماری، مشاوره سلامت، انجام معاینات و آزمایش های دوره ای سلامتی، ارایه وسایل کمکی مربوط به بیماران خاص، خدمات آزمایشگاهی و آسایشگاهی می باشد. تامین منابع مالی خدمات سلامت بیماران خاص در مرحله اول، از محل اعتبارات دولتی و سپس از سوی افراد خیر، انجمن ها و تشکل های غیردولتی و بخش مختصری از طریق مشارکت بیماران (حق بیمه و پرداخت فرانشیز) صورت می گیرد.
تشکیل "کمیته سلامت بیماران خاص" در شورای عالی سلامت، ایجاد دفتر سلامت بیماران خاص در معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ارایه خدمات به صورت غیرمتمرکز و تامین منابع مالی از طریق مالیات ها، مشارکت افراد خیر، سرمایه گذاری های بخش دولتی و خصوصی و کمک های فنی سازمان های بین المللی می تواند در بهبود مدیریت سلامت بیماران خاص نقش مهمی را ایفا نماید.