تاثیر کاربرد خشکاننده های شیمیایی قبل از برداشت بر زمان برداشت، عملکرد و روغن دانه کلزا

به منظور برداشت زودتر کلزا، عدم تداخل آن با کشت برنج و همچنین جلوگیری از کاهش عملکرد قابل برداشت کلزا بر اثر ریزش دانه ها پس از رسیدگی، اثرات مصرف مواد خشکاننده پیش از برداشت بر رطوبت دانه، عملکرد دانه و درصد روغن طی یک آزمایش مزرعه ای در شرایط آب و هوایی استان گیلان مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در سال زراعی 1384-1383 در مزرعه موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت، به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 10 تیمار و سه تکرار به اجرا گذاشته شد. کلزای مورد استفاده رقم هایولا 308 و سه تیمار خشکاننده هر یک در سه غلظت شامل الف) گلای فوزیت (64/1، 46/2 و 28/3 لیتر ماده موثره در هکتار)، ب) پاراکوات (4/0، 8/0 و 2/1 لیتر ماده موثره در هکتار)، و ج کلرات سدیم (4، 5 و 6 کیلوگرم در هکتار) به همراه تیمار شاهد (بدون محلول پاشی) بود. روند کاهش رطوبت، عملکرد و درصد روغن دانه های تیمارها اندازه گیری شدند. نتایج آزمایش نشان داد که تاثیر نوع مواد خشکاننده بر رطوبت دانه، عملکرد و روغن دانه معنی دار بود. غلظت های حداکثر پاراکوات و کلرات سدیم برداشت محصول را نسبت به شاهد، 11 روز تسریع کردند (برداشت 23 اردیبهشت) و دو غلظت پایین تر پاراکوات و کلرات سدیم نیز با 10 روز تسریع در برداشت (24 اردیبهشت) نسبت به شاهد، در ردیف بعدی قرار گرفتند. تیمارهای گلای فوزیت برداشت محصول کلزا را 5 تا 9 روز نسبت به شاهد تسریع کردند (29 و 25 اردیبهشت). تیمارهای پاراکوات، کلرات سدیم و گلای فوزیت با غلظت های حداقل، دارای حداکثر عملکرد (به ترتیب 7/2461، 7/2316 و 2424کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با شاهد (2094 کیلوگرم در هکتار) بودند، اما اختلاف معنی داری با آن نداشتند. در مقابل، پاراکوات با غلظت های 8/0 و 2/1 لیتر در هکتار دارای کمترین عملکرد (به ترتیب 1784 و 3/1735 کیلو گرم در هکتار) بود ولی تفاوت معنی داری با شاهد نداشتند. از نظر درصد روغن نیز گلای فوزیت در غلظت 28/3 لیتر در هکتار، با میانگین 48/40 درصد دارای بیشترین درصد روغن بود و با شاهد تفاوت معنی داری داشت. کلرات سدیم در غلظت 6 کیلوگرم در هکتار، با میانگین 3/35 درصد، دارای کمترین درصد روغن دانه بود ولی با شاهد اختلاف معنی داری نداشت. در مجموع، به نظر می رسد که همه تیمارهای مورد آزمایش (با 9 تا 11 روز تسریع در برداشت نسبت به شاهد بدون محلول پاشی)، به استثنای تیمار 64/1 لیتر در هکتار گلای فوزیت (با 5 روز تسریع در برداشت)، با توجه به این که هیچ اثر سوئی بر عملکرد دانه و درصد روغن نداشتند، می توانند در برداشت محصول دانه کلزا مفید باشند. از بین تیمارهای آزمایشی، تیمارهای 2/1 لیتر در هکتار پاراکوات و 6 کیلوگرم در هکتار کلرات سدیم به دلیل 11 روز تسریع در برداشت محصول به عنوان خشکاننده پیش از برداشت کلزا در شرایط آب و هوایی شمال ایران بهتر به نظر می رسند.