مطالعه تغییرات پتانسیل فرسایش پذیری بادی خاک در مقابل املاح مختلف به کمک دستگاه سنجش فرسایش بادی

فرسایش بادی یکی از معضلات مناطق خشک و بیابانی از جمله استان یزد می باشد. سالانه بیش از 20000 متر مکعب غبار (ذرات کوچکتر از 100 میکرون) بر روی محدوده 7000 هکتاری شهر یزد فرو می ریزد. ذرات فرو ریخته بر شهر یزد به طور متوسط حاوی 15 درصد انواع نمک بخصوص نمک های طعام (کلرور سدیم)، گچ (سولفات کلسیم)، آهک (کربنات سدیم) می باشد و بقیه را ذرات رس و سیلت با ساختار متفاوت کانی شناسی شامل می شود. منشاء این نمک ها عموما حاصل تبخیر آب های املاح دار در لایه های سطح خاک و یا سازندهای زمین شناسی نمک دار می باشد بر اساس بررسی های به عمل آمده در اراضی کشاورزی دشت یزد سالانه بین 15 تا 45 تن نمک به سطح زمین اضافه می شود که در طول مدت آیش تمرکز بلورهای نمک باعث پوکی خاک شده و آن را در مقابل بادبردگی حساس می نماید. در این تحقیق به منظور تعیین نقش نمک های غالب در فرسایش پذیری خاک از محلول هایی با غلظت های مختلف سه نوع نمک طعام (NaCI)، گچ (CaSO3)، آهک (CaCO) استفاده شد. محلول های تهیه شده بر روی دو نوع خاک با بافت متفاوت، نسبتا سنگین (لومی رسی شنی) و بافت سبک (شنی) طی 9 ماه به صورت آبیاری با دور 10 روز تاثیر داده شد و سپس هر 3 ماه مقدار فرسایش پذیری بادی خاک های تحت تیمار که هرکدام در سینی های مخصوصی قرار داده شده بود به کمک دستگاه سنجش فرسایش بادی، که نوعی تونل باد قابل حمل است، تحت تاثیر باد با سرعت12 متر بر ثانیه در ارتفاع 20 سانتی متری اندازه گیری شد. نتایج به دست آمده ضمن نشان دادن اختلاف معنی دار بین نمک های مورد استفاده در فرسایش پذیری بادی خاک، بیانگر نقش دوگانه آنها در غلظت های مختلف و خاکهای با بافت متفاوت می باشد. به نحوی که نمک طعام در خاک های ریزدانه، در غلظت های پائین موجب افزایش حساسیت خاک به بادبردگی می شود ولی در غلظت های بالا یا فوق اشباع در هر دو نوع بافت خاک سنگین وسبک موجب تشکیل سله های نمکی و افزایش پایداری و کاهش پتانسیل بابردگی می شود. در مقابل نمکهای گچ و آهک در غلظت های کم باعث پایداری خاک دانه ها می شوند ولی در غلظت های بالا یا فوق اشباع موجب پوکی خاک شده و حساسیت آن را به بادبردگی افزایش می دهد. در تحقیق حاضر علاوه بر تاثیر نمک های یادشده بر روی فرسایش پذیری بادی خاک (WE)، دیگر تیمارها یا صفات قابل اندازه گیری از جمله مقاومت فشاری (P.C) هدایت الکتریکی (EC) نسبت جذب سدیم (S.A.R) نیز مورد بررسی قرار گرفت.