بررسی عملکرد شبکه پخش سیلاب موغار اردستان در تغذیه مصنوعی سفره های آب زیرزمینی

یکی از راه حل های کارآمد و مناسب برای بهینه سازی استفاده از روناب به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک‘ استفاده از شبکه های پخش سیلاب است‘ که ضمن کاهش خسارات ناشی از سیل‘ در تغذیه مصنوعی سفره آب زیرزمینی‘ احیای مراتع وبیابان زدایی موثر است. هدف از این تحقیق‘ بررسی عملکرد شبکه پخش سیلاب موغار در تغذیه مصنوعی و نقش آن در بهبود کیفیت سفره آب زیرزمینی منطقه اردستان است. با مطالعه آمار سطح آب زیرزمینی چاه های مشاهده ای در منطقه‘ آزمایش های نفوذپذیری و نمونه برداری از رسوبات برجای مانده در نوارهای پخش سیلاب و خاک های طبیعی منطقه پخش و نیز اندازه گیری ویژگی های شیمیایی نمونه سیلاب در نوارهای پخش سیلاب و چاه های موتوری منطقه مورد مطالعه مشخص گردید که طی چهارنوبت آبگیری در نوارها‘ بیش از 100000 تن رسوبات ریزدانه با متوسط ضخامت 43 سانتی متر که عمدتا ذرات سیلت می باشند‘ در پنج نوار انباشته شده است. از آنجایی که مقدار شن رسوبات از نوار اول تا پنجم کاهش و در مقابل مقدار رس در رسوبات افزایش یافته‘ سرعت نفوذ آب از 35/1 سانتی متر در ساعت در نوار اول به 65/0 سانتی متر در ساعت در نوار پنجم کاهش پیدا می کند. بستر نوارهای پخش سیلاب به سبب وجود سله سطحی متراکم در سطح خاک از نفوذپذیری برخوردار نیست. آبگیری نوبت دوم با افزایش متوسط 50 سانتی متر سطح آب زیرزمینی نسبت به سایر آبگیری ها بیشترین تاثیر را در افزایش سطح سفره آب زیرزمینی منطقه داشته است. کاهش نفوذپذیری در سطوح رسوب گرفته شده نوارها‘ هدر رفت سیلاب با کیفیت بسیار خوب از طریق تبخیر‘ بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی به ویژه در فصول خشک و وقوع خشکسالی های اخیر با شدت بالا‘ سبب کاهش تاثیر شبکه در افزایش رقوم سطح و کیفیت آب زیرزمینی منطقه شده است. چنانچه در خصوص کاهش گل آلودگی سیلاب ورودی و رسوب زدایی شبکه های پخش سیلاب چاره اندیشی نشود‘ بخش قابل توجهی از آب ذخیره شده در نوارها قبل از نفوذ به صورت تبخیر هدر خواهد رفت. بنابراین توصیه می شود که طرح های آبخوانداری در قالب طرح جامع آبخیزداری انجام پذیرد که این خود سبب افزایش نسبت سود به زیان این گونه طرح ها به دلیل کاهش گل آلودگی سیلاب خواهد شد.