مطالعه شدت بیماریزایی و تنوع مولکولی Puccinia striiformis f.sp.tritici (عامل بیماری زنگ زرد گندم) در ایران

به منظور مطالعه فنوتیپ های بیماریزا و تنوع مولکولی عامل بیماری زنگ زرد گندم (Puccinia striiformis f.sp.Westend. tritici Eriks.) در ایران 85 جدایه از مناطق مختلف کشور جمع آوری و تکثیر شد. تعیین نژاد جدایه ها به روش جانسون و همکاران انجام گرفت. به علاوه جدایه ها به کمک آزمون AFLP و با استفاده از چهار ترکیب آغازگر بررسی شدند. مجموعا 35 نژاد فیزیولوژیک شناسائی شد. نژاد 178E0A با هفت عضو فراوانترین نژاد و نژاد 64E241A+ با 5 عضو در رتبه بعدی قرار گرفت. برای اغلب ژنهای مقاومت موجود در ارقام استاندارد بیماریزایی دیده شد. روی ارقام تجاری حاوی ژنهای مقاومت Yr5، Yr3 و Yr1 (به استثنای چهار جدایه) بیماریزایی مشاهده نشد. بیماریزایی برای ژنهای Yr2، Yr24،Yr7 و YrA تقریبا در همه جای کشور مشاهده شد که در صورت تایید نهایی این ژنها باید از برنامه به نژادی کنار گذاشته شوند. در آزمون AFLP به طور متوسط، به ازای هر ترکیب آغازگر 78 باند شناسائی شد که به طور میانگین31 درصد آنها پلی مورفیک بودند. بر اساس نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرم افزار NTSYS در سطح ضریب شباهت 77 درصد کل جدایه ها در 9 گروه اصلیA، B، C، D، E، F، G، H و I و 10گروه تک جدایه ای جای گرفتند. بین مناطق جغرافیائی و گروه های انگشت نگاری AFLP ارتباط قابل توجهی وجود داشت. هر چند بین نژادها و این گروه ها ارتباط مشخصی مشاهده نشد. نتایج نشان داد شباهت ژنتیکی اکثر جمعیت ها با جمعیت غرب و شمال غرب (شامل استانهای ایلام، همدان، کرمانشاه و اردبیل) بیشتر از 65 درصد است. بر این اساس که احتمالا جریانات مدیترانه ای و سودانی در نقل و انتقال اسپورها در ایران نقش داشته است و شرایط مناسب و وقوع جریان ژنی باعث نزدیکی ژنتیکی جمعیت ها به یکدیگر شده است.