تحلیل انتقادی گفتمان فیلم روسری آبی

هدف اصلی این مقاله، بررسی تحلیل انتقادی گفتمان فیلم روسری آبی، ساخته سینماگر مولف ایرانی، رخشان بنی اعتماد، است. در راستای پاسخ به پرسشهایی همچون نظام مردسالارانه، به مثابه یک گفتمان، چه نظام معنایی بصری را ایجاد کرده است؟ این نظام در بطن خود دربرگیرنده چه نشانه هایی است و برای به حاشیه راندن گفتمان رقیب، از چه ابزارهایی بهره می گیرد؟ مقاله حاضر گفتمان مردسالارانه را گفتمانی با کارکردی ایدئولوژیک مطرح می کند که از یک سو به عنوان گفتمان حاکم، خرده گفتمانهایی را در درون خود دارد و از سوی دیگر مانع از آن می شود که واقعیات فرهنگی و اجتماعی و حتی زیستی پیرامون آن، بی طرفانه بازنمایی شود.
داده ها، از طریق اسنادی و با بررسی و تحلیل نظام نوشتاری فیلم (فیلمنامه) گردآوری شده است. تحلیل و تبیین اثر در مرحله خوانش متن فیلمنامه، با توجه به رویکرد فرکلاف و دستور نظام مند نقش گرای هلیدی انجام شده است. به نظر می رسد که با وجود تاکید همیشگی بر زن محور بودن سینمایی که مولف در آن زن است، به دلیل انتقال بی واسطه سلطه سنتهای سینمایی و شکل گیری گفتمان روایی حاکم بر این اساس، فیلمساز زن نیز ناخودآگاه از منظری مردانه به مسائل ایدئولوژیک نهفته در زبان، جنسیت، طبقه و فرهنگ می نگرد؛ نگرشی که محصول فرایند طبیعی سازی و رسوب الگوهای قالبی و از پیش تعیین شده به وسیله گفتمان غالب است.