سخن اهل دل؛ ناهی به مفهوم «اهل دل» در دیوان حافظ

در مقاله حاضر، نگارنده می‏کوشد تا معنا و مفهوم «اهل دل» را با استفاده از روشی تحلیلی - تفسیری و با رجوع مستقیم به دیوان حافظ. مورد بررسی قرار دهد و با احصاء ابیاتی که در آنها از «اهل دل» سخن به میان آمده است، به فهم مراد حافظ تقرب جوید. 1) «اهل دل» یکی از مفاهیم مورد ستایش حافظ است و خواجه در یکی از ابیات دیوان، که مطلع غزلی هم هست، سخن این طایفه را «حق» دانسته است: چو بشنوی سخن اهل دل مگو که خطاست سخن‌شناس نیی جان من خطا این‌جاست در این‌جا، برای فهم مراد حافظ به طرح دو سوال می‏پردازیم: 1) سخن اهل دل چیست که خواجه عدم پذیرش آن را نشانی از سخن‌ناشناسی به‌شمار می‏آورد؛ 2) منظور از «حقانیت سخن اهل دل» چیست؟ یعنی چرا نباید سخن اهل دل را خطا بپنداریم؟ به نظر می‏رسد که پاسخ این دو پرسش را می‏توان در بیت زیر یافت: دوستان وقت گل آن به‌که به عشرت کوشیم سخن اهل دل است این و به جان بنیوشیم در این بیت ملاحظه می‏کنیم که سخن اهل دل توصیه به عشرت است، به‌ویژه در فصل بهار. همچنین ابیاتی در دیوان خواجه هست که این ویژگی قابل تامل در میان اهل دل را به‌روشنی بیان می‏کند؛ می‏خوارگی و معشوقه‌بازی