نفت، بخش پیشرو در توسعه نامتوازن ایران

مسئله اساسی مقاله این است که نفت چه نقشی در توسعه اقتصادی ایران ایفا نموده است و در این رابطه درآمدهای نفتی با توسعه اقتصادی در ایران بررسی خواهد شد.
در جهت تبیین رابطه توسعه اقتصادی کشور با درآمدهای نفتی، ابتدا با مراجعه به گزارش های منتشره، روند تغییر درآمدهای نفتی و تحولات اقتصادی ایران در دوران قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گرفته اند. بدین ترتیب مجموعه ای از اطلاعات مورد نیاز، برای پاسخگویی به سؤال اصلی تحقیق به روش کتابخانه ای جمع آوری شد. سپس به منظور تحلیل رابطه همبستگی رشد اقتصادی کشور - به عنوان یکی از شاخص های اصلی توسعه اقتصادی - با درآمدهای نفتی از مدل خود توضیح برداری (VAR) استفاده شده است. نتیجه گیری می شود که نفت در اقتصاد ایران به مثابه بخش پیشرو، ابتدا عاملی در جهت رشد نامتوازن بوده و سپس با تاثیرات پسین و پیشین بر بخش های دیگر موجبات توسعه نسبی کشور را فراهم نموده است. لذا می توان مدل توسعه اقتصادی ایران را با مدل رشد نامتوازن ملهم از نظریه هیرشمن تحلیل نمود. با عنایت به اینکه توسعه جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی با ابتناء به مشخصات جامعه آرمانی در قانون اساسی و ویژگی های سند چشم انداز بیست ساله، توسعه ای همه جانبه و انسانی خواهد بود، لذا استراتژی «استفاده از درآمدهای نفتی هم زمان با فراهم نمودن زمینه گسترش توسعه های سیاسی، اجتماعی و زیست محیطی» به عنوان استراتژی مطلوب پیشنهاد شده است.