اثر متقابل بین تاریخ کاشت و میزان بذر بر صفات زراعی در ژنوتیپ های مختلف بزرک

بزرک (Linum usitatissimum L.) یکی از گیاهان دانه روغنی است که بسته به ژنوتیپ، روغن آن در صنعت و یا به صورت خوراکی مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به اهمیت تاثیر مدیریت زراعی بر میزان تولید و کیفیت محصول، این مطالعه با هدف بررسی اثر تاریخ و تراکم کاشت بر عملکرد دانه و دیگر صفات زراعی ژنوتیپ های مختلف بزرک انجام شد. در این پژوهش 9 ژنوتیپ با تراکم های کاشت 500، 700 و 900 بذر در متر مربع بصورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو آزمایش جداگانه و در تاریخ کاشت های 25 اسفند1382 و 29 فروردین 1383 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در تاریخ کاشت دوم میانگین صفات تعداد روز تا 50 درصد سبز شدن و رسیدگی و همچنین ارتفاع بوته، تعداد کپسول در بوته و تعداد دانه در کپسول، عملکرد دانه در بوته و عملکرد دانه در هکتار به طور معنی دار کاهش، ولی تعداد گیاهچه در متر مربع افزایش یافت. میانگین عملکرد دانه در تاریخ های کاشت اول و دوم به ترتیب برابر 1620 و 846 کیلوگرم در هکتار بود. با افزایش تراکم کاشت نیز ارتفاع بوته، تعداد کپسول در بوته و عملکرد دانه در بوته کاهش معنی دار داشت، ولی تعداد روز تا رسیدگی در تاریخ کاشت دوم افزایش نشان داد. عملکرد دانه نیز با افزایش تراکم کاشت از 500 به 700 بذر در متر مربع از 1135 به 1279 کیلوگرم در هکتار افزایش معنی دار نشان داد اما افزایش تراکم کاشت به 900 بذر در متر مربع اثر معنی داری بر افزایش عملکرد دانه نداشت. بین ژنوتیپ ها نیز از نظر کلیه صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری وجود داشت و میانگین عملکرد توده بومی از کردستان در تاریخ کاشت اول و دوم به ترتیب برابر 2359 و 1806 کیلوگرم در هکتار بود که نسبت به بقیه ژنوتیپ ها بسیار بیشتر بود. بطور کلی کاشت زود هنگام بزرک در بهار و با تراکم 700 بذر در متر مربع جهت حصول عملکرد بیشتر توصیه می شود. تنوع ژنتیکی زیاد بین ژنوتیپ ها برای عملکرد دانه نیز بیانگر پتانسیل ژنتیکی مناسب بعضی از ژنوتیپ ها از جمله توده بومی کردستان برای عملکرد دانه بود که در برنامه های اصلاحی قابل استفاده می باشد.