تعیین آستانه شوری و دمای مناسب و بررسی اثرات توام آنها بر جوانه زنی زیره سبز(Cuminum cyminum)

زیره سبز یکی از گیاهان دارویی مهم صادراتی کشور است و کشت آن در مناطق خشک و نیمه خشک ایران که آب عامل محدود کننده کشاورزی محسوب می شود از توجیه اقتصادی بالایی برخوردار است. برای تعیین حد آستانه شوری و دما و اثرات توام این دو عامل بر جوانه زنی زیره سبز، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و در 3 تکرار در آزمایشگاه انجام گرفت. به این ترتیب که سطوح شوری صفر، 2، 4، 6، 8، 10، 12، 14و 16 دسی زیمنس بر متر از نمک های کلرید سدیم و کلرید کلسیم با نسبت های مولی 5 به 1 و سطوح دمایی صفر، 2، 4، 6، 8، 10و 12 درجه سانتی گراد در نظر گرفته شد. نتایج مربوط به اثرات شوری بر روی جوانه زنی نشان داد که درصد و سرعت جوانه زنی به ترتیب تا آستانه (55/0) 06/3 و (83/0) 02/3 دسی زیمنس بر متر بدون تغییر مانده و در سطوح شوری بالاتر به طور خطی کاهش یافت، به طوری که به ازاء هر واحد افزایش شوری، درصد جوانه زنی به میزان 49/4- (**98/0=r2) و سرعت جوانه زنی 147/0- (**97/0=r2) بذر در روز کاهش نشان داد. همچنین با افزایش دما تا 4 درجه سانتی گراد، درصد و سرعت جوانه زنی افزایش یافت و در دامنه دمای 4 تا 8 درجه سانتی گراد بیشترین جوانه زنی با بالاترین سرعت مشاهده شد، سپس با افزایش دما از میزان جوانه زنی کاسته شد. بین تیمارهای 4، 6 و 8 درجه سانتی گراد اختلاف معنی داری از نظر خصوصیات جوانه زنی وجود نداشت، اما بین تیمارهای صفر و 2 با این سه تیمار و تیمارهای 10 و 12 درجه سانتی گراد اختلاف معنی داری مشاهده شد (05/0 >P). نتایج آنالیز اثرات متقابل درجه حرارت و شوری بر درصد و سرعت جوانه زنی نشان داد که تاثیر دما و شوری بر این خصوصیات غیر خطی می باشد. در کلیه سطوح شوری با افزایش دما درصد جوانه زنی افزایش یافت و در دمای بین 4 تا 10 درجه سانتی گراد به حداکثر خود رسید. بر اساس نتایج این تحقیق سرعت جوانه زنی در محدوده دمایی فوق آستانه بالاتری از شوری (بیش از 5 دسی زیمنس بر متر) را تحمل خواهد کرد. به طور کلی نتایج این تحقیق که در شرایط آزمایشگاهی انجام شد اطلاعات مقدماتی را در مورد خصوصیات جوانه زنی زیره سبز به شوری و درجه حرارت فراهم ساخت. در تکمیل این نتایج اجرای آزمایشات بعدی در محیط خاک ضروری به نظر می رسد.