شیوع ناامنی غذایی در خانوارهای شهر شیراز و ارتباط برخی عوامل اقتصادی- اجتماعی و جمعیتی با آن در سال 1387

ناامنی غذایی طی دو دهه گذشته به عنوان مشکل عمده سلامت عمومی، توجه مردم، متخصصان و سیاستگذاران را به خود جلب کرده است. در ایران بر اساس کفایت انرژی، در سال های 1375 و 1380 به ترتیب 20 و 2/23 درصد خانوارها ناامنی غذایی داشتند. شیوع ناامنی غذایی با روش ارزیابی مستقیم در خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و ساکنان منطقه اسدآبادی در تبریز به ترتیب 2/99% و 2/36% گزارش شده است. تاکنون در کشور ناامنی غذایی به روش مستقیم در سطح ملی، استانی و شهر سنجیده نشده است. هدف از این مطالعه، تعیین شیوع ناامنی غذایی در خانوارهای شهر شیراز و برخی عوامل مرتبط با آن بود.

در این مطالعه مقطعی و توصیفی- تحلیلی 778 خانوار شهر شیراز به روش چند مرحله ای- خوشه ایانتخاب شدند. داده های جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی خانوارها از طریق پرسشنامه اطلاعات عمومی گردآوری و وضعیت امنیت غذایی با پرسشنامه 18 گویه ای امنیت غذایی خانوار USDA سنجیده شد. برای تعیین معیار وضعیت اقتصادی- اجتماعی و توصیف داده ها به ترتیب، از تحلیل عاملی و آزمون مجذور کای و برای تحلیل داده ها و شناسایی عوامل مرتبط از تحلیل واریانس یک طرفه و رگرسیون لجستیک ترتیبی مورد استفاده شد.

شیوع ناامنی غذایی در خانوارهای مورد مطالعه 44% بود (ناامنی غذایی بدون گرسنگی 8/27% و ناامنی غذایی با گرسنگی متوسط و شدید به ترتیب 4/14% و 8/1%). ناامنی غذایی در خانوارهای با تعداد فرزند بیشتر، دارای فرزند زیر 18 سال و زن سرپرست بیشتر بود (5/0>P). مادران نیز نسبت به سایر پاسخ دهنده ها ناامنی غذایی بیشتری گزارش کردند (5/0>P). ناامنی غذایی با وضعیت اقتصادی- اجتماعی پایین، رابطه مثبت معنی داری نشان داد. (0001/0>P). بر اساس مدل نهایی رگرسیون لجستیک ترتیبی، وضعیت اقتصادی- اجتماعی پایین (44/14-36/6، 95% CI و 56/9=OR)، داشتن فرزند زیر 18 سال (28/1-34/2، 95% CI و 73/1=OR) و موقعیت فرد پاسخ دهنده در خانوار (01/14-83/2، 95% CI و 7/1=OR) عوامل پیش گویی کننده ناامنی غذایی بودند.

ناامنی غذایی در جامعه مورد مطالعه وجود داشت و با برخی عوامل مانند: وضعیت اقتصادی- اجتماعی پایین و داشتن فرزند زیر 18 سال ارتباط مثبت معنی داری نشان داد. بنابراین، با سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های مناسب در زمینه ارتقای وضعیت اقتصادی- اجتماعی خانواده ها و در نظر گرفتن تسهیلاتی برای خانوارهای دارای فرزند زیر 18 سال نظیر برنامه تامین یک وعده غذایی در مدرسه می توان شیوع ناامنی غذایی را تقلیل داد.