بررسی آنیو پلوئیدی در توده های تتراپلوئید چغندر قند و نتاج تریپلوئید آنها

در گیاهان تتراپلویید به دلیل تشکیل دسته‎های کروموزومی چهارتایی, سه‎تایی, دوتایی و منفرد در متافاز اول، روند میوز نامنظم است و بسته به میزان جفت شدن کروموزوم‎ها، جدا شدن آنها در مرحله آنافاز غیر‎یکنواخت بوده و در نتیجه در انتهای تقسیم میوز گامت‎هایی بدست می‎آید که تعداد کروموزومشان کمتر یا بیشتر و یا کمتر از حد معمول است. با تلاقی این گامت‎ها با یکدیگر یا با گامت‎های والد مادری دیپلویید، نتاجی بدست می‎آید که از نظر سطح کروموزومی نامنظم بوده و آنیوپلویید (aneuploid) هستند. این پدیده ممکن است روی عملکرد و مقدار قند ریشه موثر باشد. در این تحقیق به منظور تعیین درصد فراوانی آنیوپلوییدی در توده‎های تتراپلویید و نتاج تریپلویید آنها از سه توده تتراپلویید به شماره 55-10026،   56-10980 و 57-11479 استفاده شده است که  به ترتیب عبارتند از  نسل‎های دوم، سوم و چهارم فرآیند تهیه رگه‎های تتراپلویید از رگه‎های دیپلویید از تلاقی هر یک از توده‎های مذکور با یک رگه نرعقیم، نتاج تریپلویید نیز بدست آمده است که در آزمایش‎های مقایسه ارقام، عملکرد خوبی نشان داده‎اند. سه توده تریپلویید به ترتیب عبارت از 55-10035، 56-10986 و 57-11488 بودند. هر یک از توده‎های تتراپلویید مورد نظر و نتاج تریپلویید آنها در دو سطح ریشه و گیاهچه مورد بررسی و شمارش کروموزومی قرار گرفت. متوسط فراوانی آنیوپلوییدی در بین سه توده تتراپلویید در سطح ریشه حدود 29 درصد و در سطح گیاهچه 24  درصد بود، این مقدار در نتاج تریپلویید به ترتیب حدود 17 و 10 درصد بود. گیاهان آنیوپلویید در هر توده  به همراه تعدادی بوته که دارای سطح منظم کروموزومی بودند از نظر عملکرد و درصد قند و چند پارامتر دیگر تحت ارزیابی قرار گرفتند، طبق نتایج حاصل، آنیوپلوییدی موجب کاهش قند به میزان 1 تا 1/5 درصد و کاهش محصول به میزان 4 تا 5 درصد می شود. به منظور تعیین اثر سلکسیون بر کاهش پدیده آنیوپلوییدی در توده‎های تتراپلویید‎، از هر توده تعدادی بوته که از نظر سطح پلوییدی منظم و دارای 36 کروموزوم بودند انتخاب و در محیطی کاملا ایزوله بذرگیری شدند. مقداری از بذر بدست آمده جهت تولید ریشه مورد استفاده قرار گرفت و با بررسی و شمارش کروموزومی ریشه‎های مورد نظر میزان آنیوپلوییدی در بذرهای بدست آمده تعیین گردید. نتایج حاصل نشان می‎دهد حتی با انتخاب گیاهانی که از نظر سطح پلوییدی منظم‎اند، بذرگیری از آنها نیز نمی‎تواند مانع از بروز این پدیده شود.