اثر کاربرد کودهای زیستی بر برخی ویژگی های اگرواکولوژیکی ذرت در نظام های زراعی رایج و اکولوژیک

به منظور بررسی تاثیر میکوریزا و باکتری های آزادزی تثبیت کننده نیتروژن بر ویژگی های رشد و کارکرد جمعیت میکروبی خاک در نظام های زراعی رایج و اکولوژیک، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی85-1384 و 86-1385در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. کرتهای اصلی، چهار نظام زراعی مختلف کشت ذرت شامل: 1- نظام رایج با نهاده زیاد، 2- نظام رایج با نهاده متوسط، 3- نظام رایج با نهاده کم و 4- نظام اکولوژیک، و کرتهای فرعی شامل: 1- تلقیح با میکوریزا Glomus intraradices، 2- تلقیح با مخلوط باکتری های آزوسپیریلوم (Azospirillum brasilense) و ازوتوباکتر(Azotobacter paspali)، 3- تلقیح با مخلوط قارچ میکوریزا و باکتری های آزوسپیریلوم و ازوتوباکتر و 4- شاهد (بدون تلقیح) بود. در هر کرت آزمایشی، دمای کانوپی (CT)، سرعت تنفس خاک (SRR)، درصد کلونیزاسیون طول ریشه (RLCP)، طول مخصوص ریشه (SRL)، درصد نیتروژن، فسفر و پتاس گیاه، عملکرد ماده خشک (DM)، عملکرد دانه (SY) و شاخص سطح برگ (LAI) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که اثر نظام های زراعی بر CT معنی دار بود، به طوریکه کمترین ‍CT مربوط به نظام اکولوژیک بود و از این نظر، بین نظام های اکولوژیک با کم نهاده و پرنهاده با متوسط نهاده، تفاوتی وجود نداشت. نتایج مشابهی برای اثر انواع میکروارگانیزم بر CT مشاهده شد. SRR وRLCP تحت تاثیر نظام های زراعی قرار نگرفت، ولی اثر انواع میکروارگانیزم بر SRR معنی دار بود، و بیشترین SRR در اثر تلقیح دوگانه و بالاترین RLCP مربوط به تلقیح دوگانه و تلقیح باکتریایی بود. بیشترین SRL در تلقیح قارچی و تلقیح باکتریایی حاصل شد. اثر نوع میکروارگانیزم بر درصد فسفر و پتاس گیاه معنی دار نبود. کمترین درصد نیتروژن گیاه در تیمار تلقیح قارچی حاصل شد و بین سه تیمار دیگر از این نظر تفاوتی وجود نداشت. بیشترین همبستگی بین DM و LAI وجود داشت، همچنین بین DM و SY، عدد کلروفیل متر، RLCP، ارتفاع بوته و قطر ساقه همبستگی مثبت و معنی دار به دست آمد. وجود رابطه مثبت و معنی دار بین RLCP وLAI، بیانگر این است که هر عاملی که سبب افزایش RLCP شود، LAI و به تبع آن DM و SY را افزایش خواهد داد. وجود رابطه مثبت و معنی دار بین SRL و SY می تواند حاکی از اثر مثبت به کارگیری میکروارگانیزم ها در این تحقیق باشد. آنالیز مدل رگرسیونی حاکی از آن است که SY به طور معنی داری (**86/0= r) توسط متغیرهای LAI، ‍CT، عدد کلروفیل متر، SRL و تعداد بلال کنترل می شود. کاهش عملکرد دانه نظام اکولوژیک نسبت به پرنهاده 10 درصد بود. برتری نظام اکولوژیک نسبت به پرنهاده در مورد صفاتی از قبیل LAI، عدد کلروفیل متر، CT و SRL قابل توجه بود و از نظرسایر صفات تفاوت قابل ملاحظه ای مشاهده نشد. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که ترکیب نظام های کم نهاده و اکولوژیک و تلقیح توام میکوریزا و باکتری های آزادزی تثبیت کننده نیتروژن، می تواند جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی و نظام های پرنهاده باشد.