انسان کامل از تجلی تا حلول

انسان، علت غایی عالم آفرینش است. هر چند به صورت ظاهر در مرحله آخر آفرینش قرار گرفته است ولی به حسب معنی، نخستین خلقت است، زیرا مقصود از آفرینش، ظهور صفات و افعال الهی است و انسان مظهر این ظهور است. به اعتقاد مولانا، اگرچه در ظاهر میوه از درخت پدید می آید، اما مقصود اصلی از درخت، میوه است. نیز در مورد انسان اوست که علت نهایی و ثمره آفرینش است. این انسان که علت غایی آفرینش است، محل تجلی صفات و اسما و افعال حقیقت مطلق است، اما دریغا که در تکاپوی زندگی مادی از لطیف ترین حقیقت روحانی خویش غافل گشته و مرآت ضمیرش که تماشاگه جلوه های سرمدی بود، از غبار تعینات مادی، پوشیده گشته است.