ارزیابی آلودگی طبیعی ارقام مختلف گوجه فرنگی نسبت به ویروس های مهم مزارع و گلخانه ها در مناطق جنوب شرقی و مرکزی ایران

کشت گوجه فرنگی در ایران از اهمیت خاصی برخوردار می باشد و در سال های اخیر کشت گلخانه ای این محصول نیز رشد فزاینده ای داشته است. ویروس ها یکی از عوامل ایجاد خسارت در این محصول می باشند. در این بررسی 1307 نمونه از ارقام مختلف گوجه فرنگی کشت شده در مزارع (شامل پتو ارلی سی اچ1، چف2 و وای3) و 603 نمونه از ارقام گوجه فرنگی کشت شده در گلخانه ها (شامل گاوریش4، فالکاتو5، کویر6 و نورما7) که دارای علایم آلودگی ویروسی بودند از مناطق جنوب شرقی و مرکزی ایران شامل استان های بوشهر، هرمزگان، کرمان، یزد و سیستان و بلوچستان جمع آوری، و از نظر آلودگی نسبت به ویروس های موزائیک توتون (TMV)، Y سیب زمینی (PVY)، موزائیک گوجه فرنگی (ToMV)، لکه ای کلروز گوجه فرنگی (TcSV)، موزائیک تمشک (ArMV)، پژمردگی لکه ای گوجه فرنگی (TSWV)، موزائیک خیار (CMV)، پیچیدگی برگ چغندرقند (BCTV) و پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی (TYLCV) با استفاده از آزمون های ساندویچ، تاس و غیرمستقیم الیزا مورد بررسی قرار گرفتند. از بین سه رقم رایج گوجه فرنگی کشت شده در مزارع مناطق جنوب شرقی و مرکزی ایران رقم پتو ارلی سی اچ به همه ویروس های مورد بررسی به جز TcSV آلودگی نشان داد. در حالی که ارقام چف و وای به ترتیب نسبت به ویروس های TcSV، ArMV، PVY، CMV و ArMV،TMV، TMV، TSWV آلودگی نشان دادند. از ارقام گوجه فرنگی کشت شده در گلخانه ها بیشترین و کمترین میزان آلودگی مربوط به ارقام نورما و فالکاتو بود که به ترتیب نسبت به 6 ویروس (TMV، ToMV،ArMV، CMV، PVYو BCTV) و 3 ویروس (ArMV،CMV و TSWV) مورد بررسی آلودگی نشان دادند. در حالی که رقم گاوریش به ویروس های ArMV، TSWV، CMV و TMV و رقم کویر به ویروس های ArMV، CMV، PVY و BCTV آلودگی نشان دادند. آلودگی مخلوط متشکل از 2 عدد از ویروس های مورد نظر در تمام ارقام مشاهده شد. در حالی که آلودگی های سه تایی شامل ArMV+CMV+PVY، TMV+CMV+ArMV و ToMV+CMV+ArMV تنها در ارقام پتو ارلی سی اچ، چف و نورما مشاهده گردید. در بین ویروس های مورد بررسی بیشترین میزان آلودگی در ارقام یاد شده مربوط به ویروس های ArMV و CMVمی باشد. این نتایج بیانگر آن است که در بین ارقام مختلف گوجه فرنگی کشت شده در مزارع و گلخانه های کشور تفاوت های قابل ملاحظه ای از نظر آلودگی های ویروسی وجود دارد.