انحلال پذیری سنگ آهک و مسئلهٔ فرار آب از تکیه گاه چپ سد مارون، جنوب غرب ایران

در این پژوهش پدیده فرار آب از تکیه گاه چپ سد مارون بررسی شده است. سد مذکور که با ارتفاع 170 متر بر روی رودخانه مارون در شمال بهبهان احداث شده و با تنظیم آب رودخانه ضمن تولید برق و کنترل سیلاب، آب مورد نیاز کشاورزی را نیز تامین می کند. محل سد در کوه های زاگرس و در تنگ تکاب دارد. در این ناحیه سری پیوسته ای از سنگ آهک های کارستی، مارن، شیل و ژیپس به صورت چین خورده و گسل خورده از سن کرتاسه تا پلیئوسن موجودند. عمدهٔ حفاری های زیرزمینی از جمله تونل های انحراف 1و 2 در تکیه گاه چپ سد صورت گرقته است. قبل از آب گیری دریاچه، پوشش بتنی در قسمت وسط تونل انحراف 2 ایجاد شد ولی بخش بالا دست تونل بدون پوشش باقی ماند. با آب گیری دریاچه سد، کانال های کارستی موجود درسازند آسماری در تکیه گاه چپ که تونل انحراف 2 را قطع می کنند فعال شده و فرار آب اتفاق افتاد. کل تراوش از تکیه گاه چپ سد به 10 مترمکعب در ثانیه رسید. بر اساس بررسی های زمین شناسی مهندسی تفصیلی اقدامات علاج بخش انجام و فرار آب کنترل شد. در این پژوهش به منظور ارزیابی وضعیت تراوش و شرایط کارستی شدن آزمایش های انحلال پذیری، XRD و XRF انجام شد. نتایج حاصله نشان می دهد که نقش هیدروژئولوژیکی درزه های اصلی عمود بر ساختمان زمین شناسی محل، نوع مواد پرکننده درزه ها و ترک های بین لایه ای در توسعه کارست و افزایش تراوش چشم گیر است. بنا بر این در مدت بهره برداری از سد به علت واگرایی مواد پرکننده درزه ها وگسترش دهانه ناپیوستگی ها افزایش میزان تراوش از تکیه گاه چپ محتمل است