واکاوی سفرنامه یوشیدا ماساهارو از منظر انحطاط شناسی ایران دوره قاجار

تبیین چیستی انحطاط ایران در دوره قاجار وشناخت اسباب و عوامل و یافتن چاره و سامان آن مهم ترین هدف این پژوهش و به باور نگارنده این سطور مهم ترین فایده تاریخی است که از آن می توان یاد کرد.یوشیدا ماساهارو نخستین فرستاده سیاسی ژاپن به ایران در دوره جدید است که بیشتر با هدف برقراری روابط سیاسی بین ایران و ژاپن در ثلث پایانی سده نوزدهم به ایران آمد و البته غایت اصلی ماموریتش ایجاد روابط بازرگانی بود. این بازمانده از یک خاندان سامورایی که حقوق خوانده و به کار دیپلماسی اشتغال داشت در طول سفرش با دقت و وسواسی شاعرانه، اوضاع ایران را نگریسته و با ژاپن مقایسه کرده است. ژاپنی که مانند ایران از نیمه سده نوزدهم تجددطلبی و ترقی خواهی را شروع کرد، اما مجموعه عوامل درونی و بیرونی سرنوشت نوسازی و توسعه در این دو کشور را به اندازه شرق و غرب آسیا از هم دور ساخت. گرچه ماساهارو به صورت سامان یافته و کلاسیک به انحطاط ایران و عوامل آن نگاه نمی کند و اساسا چنین رسالتی را دنبال نمی نماید، اما روح حساس و احساسات ملی آسیایی وی تصاویری از ایران سال های پایانی سده نوزدهم ارائه می کند که در دیدگان محقق جستجو گر می تواند چیستی، چرایی و چگونگی انحطاط ایران را نمایان سازد. و صد البته یافته های این پژوهش با نظرات دیگر سفرنامه نویسان و مورخان و محققان باید به عرصه نقد و بررسی کشیده شود.