پردازش جمله و بازنمود ذهنی فعل در زبان فارسی

پژوهش حاضر به مطالعه چگونگی فرایند پردازش فعل در زبان فارسی به هنگام درک شنیداری جمله می پردازد. سؤال اصلی پژوهش این است که آیا پیچیدگی بازنمودی فعل فارسی در واژگان بر مدت زمان پردازش آن به هنگام درک شنیداری جمله مؤثر است یا خیر. مفهوم پیچیدگی واژگانی افعال بر مبنای اطلاعات ساختاری (نحوی) و واژگانی (معنایی) موجود در مدخل واژگانی افعال تعریف شده است. ابزار مورد استفاده در این تحقیق تکلیف تصمیم گیری واژگانی چند حسی به روش پردازش برخط بوده است که با استفاده از نرم افزار اندازه گیری زمان واکنش (DMDX) اجرا شده است و محرک ها شامل 72 فعل بسیط لازم و 72 فعل بسیط متعدی در 288 جمله فارسی می باشد. با به کار گیری این آزمون، زمان پردازش جملات دارای افعال لازم و متعدی ارزیابی و با یکدیگر مقایسه شده است. آزمودنی ها 30 نفر از افراد طبیعی بوده اند که از نظر سطح تحصیلات و سن با هم تطبیق داده شده اند. با توجه به نتایج به دست آمده می توان پردازش افعال را به هنگام درک شنیداری جمله متاثر از متغیرهای مستقل «نوع جمله» و «نوع فعل» دانست. یافته های پژوهش نشان می دهد که پردازش جمله و پردازش فعل جمله متاثر از دو حوزه نحو و معنی شناسی دستور زبان فارسی است. نحو از آن رو که متغیر نوع جمله و به بیان دیگر ساخت نحوی جمله با زمان واکنش نسبت به آن، ارتباط دارد و نیز از آن رو که تعداد متمم های فعلی را می توان عامل تعیین کننده در زمان پردازش جمله ها دانست و معنی شناسی نیز از آن رو که تعداد نقشهای معنایی که در کنش فعل به مشارکان نسبت داده می شود بر زمان پردازش اثر مستقیم دارد. به عبارت دیگر، ساخت نحوی جمله (ساده و یا مرکب بودن) و نیز نوع فعل(لازم و یا متعدی بودن) مستقیما بر زمان پردازش فعل در جمله به هنگام ادراک شنیداری آن مؤثر است.