آزمون بسندگی زکات و خمس در تامین حداقل معیشت خانوارهای نیازمند در اقتصاد ایران طی سال های 1380 تا 1387

بر اساس تصریح آیات قرآن کریم و روایات ائمه اطهار زکات و خمس به طور عمده برای رفع فقر و تامین حداقل های معیشتی خانوارهای نیازمند وضع شده اند. بنابر روایات، زکات تعیین شده برای رفع فقر کفایت می کند و اگر چنین نبود، خداوند بر مقدار آن می افزود. با توجه به شبهه های موجود در زمینه اندک بودن میزان زکات بالقوه و عدم کفایت آن برای رفع فقر، این سوال مطرح می شود که آیا فتوای فقهای شیعه مبنی بر انحصار زکات در موارد نه گانه، با فلسفه اصلی وضع زکات یعنی رفع فقر سازگار است؟ در این تحقیق به منظور بررسی فرضیه «کفایت زکات با فرض انحصار آن در موارد نه گانه»، با استفاده از روش تحلیل آماری، به محاسبه ظرفیت بالقوه زکات، زکات فطره، و خمس در اقتصاد ایران می پردازیم و پس از تبیین حداقل معیشت از نظر اسلام، منابع لازم را برای رفع فقر در جامعه ایران برآورد می کنیم. نتایج این بررسی نشان می دهد که در سال های اخیر، درآمدهای خمس و زکات آن قدر زیاد بوده که برای رفع فقر در جامعه کفایت می کرده است. این تحقیق به طور ضمنی نشان می دهد که فتوای فقهای شیعه مبنی بر انحصار زکات در موارد نه گانه، از نظر تجربی، منافاتی با فلسفه اصلی وضع زکات ندارد.