فلسفه اقتصاد اسلامی: وجوه معناداری، شیوه های تکوین، رسالت و مسائل پیش رو

بیش از سه دهه است که بحث از معناداری «علم اقتصاد اسلامی»، و ماهیت آن، به یکی از دغدغه های اندیشمندان مسلمان تبدیل شده است؛ این بحث تحت تاثیر دیدگاه های متفاوت در مورد نحوه تعامل میان اسلام و مدرنیته قرار دارد. کاربرد هر دیدگاه در اقتصاد منجر به نوع خاصی از تعامل بین اندیشه اسلامی و اقتصاد مدرن و در نتیجه نوع خاصی از اقتصاد اسلامی و روش شناسی آن خواهد شد. فرضیه اساسی مقاله حاضر آن است که قرار گرفتن اقتصاد اسلامی در مرحله پیش علم و اتفاق نظر نداشتن بر سر مبانی تصوری و تصدیقی و روش شناسی آن، تکوین فلسفه اقتصاد اسلامی را در چارچوب نظریه تمدن گرایی اسلامی ضروری می سازد. یافته های این تحقیق، که به روش تحلیلی انجام شده، نشان دهنده برتری روش توسعه فلسفه علم اسلامی و به کارگیری آن در حوزه اقتصاد نسبت به اسلامی سازی فلسفه اقتصاد و روش های مستقیم و غیرمستقیم تولید دانش اقتصاد اسلامی است. از این رو، رسالت فلسفه اقتصاد اسلامی، تامین مبانی اقتصاد اسلامی و تکوین روش شناسی با بهره گیری از فلسفه اسلامی در حوزه های مختلف آن است. مباحثی چون نحوه تعامل مکتب، نظام و دانش اقتصاد اسلامی، روش نظریه پردازی و ارزیابی نظریه ها در اقتصاد اسلامی، ارزیابی نهادهای مدرن اقتصاد، بحث علیت، اصالت جامعه یا فرد و فلسفه تاریخ، از مباحث عمده فلسفه اقتصاد اسلامی اند.